Globalnie zużycie rośnie
Międzynarodowa Agencja Energii prognozuje, że węgiel nadal będzie odgrywał znaczącą rolę w światowej energetyce.
W Unii Europejskiej toczy się dyskusja o gospodarce zeroemisyjnej, a w tym samym czasie zużycie węgla na świecie rośnie. Rok 2018 był drugim z rzędu, kiedy światowe zapotrzebowanie na węgiel było wyższe. Węgiel wciąż pozostaje największym źródłem energii elektrycznej na świecie.
Z wyliczeń Międzynarodowej Agencji Energii wynika, że globalny popyt na węgiel w 2018 r. wzrósł o 0,7 proc., czyli o 40 mln t. Kontynuowany był proces przesunięcia głównego zapotrzebowania na paliwo do Azji. Wzrost popytu miał miejsce np. w Chinach, Indiach oraz kilku państwach południowej i południowo-wschodniej Azji takich jak Indonezja, Wietnam, Filipiny i Malezja. Był on spowodowany zwiększonym zapotrzebowaniem na energię elektryczną.
W UE zapotrzebowanie spada
W Europie i Stanach Zjednoczonych w 2018 r. MAE notuje z kolei spadki zapotrzebowania na węgiel. Na Starym Kontynencie jest wypierany przez politykę środowiskową i odnawialne źródła energii. Zapotrzebowanie na niego spadło o 2,6 proc. W Niemczech w ub.r. po raz pierwszy w historii wyprodukowano więcej energii elektrycznej w źródłach odnawialnych niż w elektrowniach węglowych. W tym samym roku za Odrą zamknięto ostatnie kopalnie węgla kamiennego. We wszystkich głównych krajach europejskich – zwłaszcza we Francji, Hiszpanii, Włoszech i Wielkiej Brytanii – zużycie węgla spadło, głównie w skutek wyższej produkcji w odnawialnych źródłach.
Stary Kontynent wciąż jest jednak liczącym się graczem na rynku węgla. Z informacji EURACOAL wynika, że import węgla do Europy w 2018 r. wyniósł 166 mln t, rok wcześniej było to 173 mln t. Największymi importerami były Niemcy (44,5 mln t), Polska (19,7 mln t), Hiszpania (15,7 mln t), Włochy (14,1 mln t) oraz Francja (13,4 mln t).
Azja węglem stoi
W Chinach zużycie węgla wzrosło w 2018 r. o 1 proc. Silny wzrost w sektorze energetycznym został częściowo skompensowany spadkiem w sektorach mieszkaniowym i przemysłowym. MAE zwraca uwagę, że pomimo szybkiego rozwoju niewęglowych źródeł energii elektrycznej, zwłaszcza odnawialnych, produkcja energii z węgla wzrosła o 5,3 proc., co było odpowiedzią na silny wzrost popytu na energię w Chinach. Natomiast zużycie węgla w sektorach mieszkaniowym i przemysłowym gwałtownie spada, ponieważ węgiel jest zastępowany przez gaz i energię elektryczną, częściowo dzięki polityce rządowej mającej na celu ograniczenie zanieczyszczenia powietrza.
Wzrost gospodarczy Indii o 7 proc., najwyższy wśród dużych gospodarek, pociągnął za sobą silny wzrost popytu w tym kraju na węgiel, wykorzystywany zwłaszcza do wytwarzania energii elektrycznej i produkcji stali. Indie wyprzedziły Japonię w wielkości produkcji stali, wciąż większym producentem są jednak Chiny. Nowe źródła fotowoltaiczne i wiatrowe pokrywały w ok. jednej trzeciej wzrost popytu na energię, reszta została pokryta przez energię produkowaną z węgla. W rezultacie popyt na węgiel w 2018 r. w Indiach wzrósł o ok. 5 proc.
Również w Azji Południowo-Wschodniej znacznie wzrosło zużycie węgla, jak np. w Indonezji, Wietnamie, na Filipinach i Malezji i też z powodu z większego zużycia energii elektrycznej. MAE podkreśla, że ten obszar Azji był jedynym regionem, gdzie udział węgla w miksie energetycznym wzrósł w 2018 r. W Japonii i Korei Południowej popyt na węgiel zanotował niewielki spadek.
Rewolucja łupkowa wypiera
MAE informuje, że w Stanach Zjednoczonych trwa odwrót od węgla. Dzieje się to pomimo wsparcia obecnej administracji dla branży węglowej i wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną. Głównymi czynnikami doprowadzającymi do zmniejszenia się roli węgla są dostępność taniego gazu ziemnego, rozwój odnawialnych źródeł energii i starzenie się elektrowni węglowych. W 2018 r. w Stanach Zjednoczonych zużycie węgla spadło o ponad 4 proc., podczas gdy popyt na gaz wzrósł o ponad 10 proc., pomimo wzrostu średnich ceny gazu w 2018 r. w porównaniu z rokiem 2017. Stało się tak pierwszy raz od momentu rozpoczęcia łupkowej rewolucji, kiedy gaz ziemny wypiera węgiel pomimo wzrostu cen gazu.
W ub.r. zmniejszone zostały zdolności wydobywcze węgla w USA. Obecnie jego zużycie spadło do takich poziomów, jak w połowie lat 70. XX wieku. Udział węgla w produkcji energii elektrycznej spadł poniżej 29 proc., co jest najniższym wskaźnikiem w historii.
Dobre perspektywy
Z danych MEA wynika, że z węgla produkuje się obecnie 38 proc. energii elektrycznej na świecie, dodatkowo jest on używany w takich branżach jak hutnictwo. Agencja prognozuje, że węgiel nadal będzie odgrywał znaczącą rolę w przyszłości.
Oczywiście, na świecie nadal rozwijać się będą różnego rodzaju odnawialne źródła energii, przede wszystkim energetyka wiatrowa i fotowoltaika. W wielu krajach będą one jednak tylko uzupełnieniem energetyki konwencjonalnej, w tym węglowej lub jądrowej. Nikt nie stoi przed wyborem, czy decydować się na źródła konwencjonalne czy odnawialne – one mogą się uzupełniać.
Dariusz Ciepiela
Autor jest dziennikarzem portalu wnp.pl
i magazynu Nowy Przemysł
