Bez decyzji, których będziemy żałować!

Brakuje polityki energetycznej i strategii dla górnictwa z określeniem wielkości produkcji węgla oraz z uwzględnieniem otoczenia górnictwa.

Czy Unia Europejska potrzebuje węgla? Oczywiście! Świadczy o tym co roku 700 mln t węgla kamiennego i brunatnego na unijnym rynku oraz niezmienne, mimo nieprzychylnej polityki, zużycie – mówił podczas głównego panelu węglowego na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach Janusz Olszowski, prezes GIPH, przestrzegając, że nie wolno w kryzysie podejmować takich decyzji restrukturyzacyjnych, których moglibyśmy niedługo żałować.

Motywem przewodnim dyskusji pod hasłem „Górnictwo – polityka, ekonomia, bezpieczeństwo” w piątek 20 maja, w której uczestniczyli prezesi krajowych spółek i inwestorzy z Czech oraz Niemiec, była zapaść cen rynkowych węgla i kryzysowa bez precedensu kondycja polskich kopalń.

Nadzieje na ruchy cen w górę wyrażali m.in. Tomasz Rogala z PGG (liczący na poprawę finansów grupy) i Jerzy Podsiadło z Węglokoksu (chwalący dobre wyniki dwóch kopalń po przejęciu od KW). Sceptyczny był Zygmunt Łukaszczyk z KHW, a szef czechowickiej Silesii – Michal Heřman ostrzegał przed nadpodażą węgla (30 mln t rocznie). Tomasz Gawlik z JSW akcentował wielomiesięczną inercję między działaniem (jak np. porozumienie płacowe ze związkami) a efektem restrukturyzacyjnym, natomiast prezes LW Bogdanka Krzysztof Szlaga wspominał, że do rezerw kosztowych (m.in. w postaci racjonalnego zatrudnienia) lubelska kopalnia sięga od lat. Uwypuklił jednak skazanie polskiego górnictwa na niekorzystne warunki unijne. Z kolei Heinz Schernikau, inwestor niemiecki, dowodził, że w Polsce można konkurencyjnie wydobywać węgiel.

Oczywiście, że węgiel potrzebny!

Podsumowując różnice zdań zasadnicze pytanie postawił Janusz Olszowski: – Czy w UE potrzebny jest węgiel? Oczywiście, że jest potrzebny! – stwierdził i dodał, że w ub.r. UE wyprodukowała ok. 400 mln t węgla brunatnego i 100 mln t węgla kamiennego, a zaimportowała blisko 200 mln t.

– Zużycie nie zmienia się. Mimo nieprzychylnej polityki unijnej na rynek wchodzi corocznie 700 mln t węgla, z czego 300 mln t to węgiel kamienny, w tym 70 mln t z Polski. Jesteśmy w Unii Europejskiej potentatem, jeśli chodzi o szeroko rozumiane górnictwo. Mamy zasoby, zaplecze, rozwinięte otoczenie tego sektora – przekonywał szef GIPH.

– Słuszne były wnioski, że ceny węgla na rynku są sprawą nieprzewidywalną, bardzo skomplikowaną i uzależnioną od wielu czynników – Janusz Olszowski odniósł się do polemik rynkowych. – Osobiście skłaniam się ku twierdzeniu, że ceny węgla nie są do końca kreowane przez rynek w ścisłym sensie, ale przez warunki geopolityczne i mają sztuczny charakter – argumentował, wyliczając, że ceny te zależą m.in. od cen ropy naftowej i gazu łupkowego, wpływa na nie niższy wzrost gospodarczy niektórych państw azjatyckich, dewaluacja rubla a również rekordowo niskie ceny frachtu morskie go, co sprawia, że węgiel w sporych ilościach napływa do europejskich portów ARA.

– Tak niskich cen węgla, jak na dzisiejszym poziomie, nie da się utrzymywać w nieskończoność. Jestem więc przekonany, że w końcu odbiją od dna. Dlatego nie wolno nam podczas obecnego kryzysu podejmować takich decyzji, których w przyszłości moglibyśmy żałować. Kopalni węgla nie da się zamknąć w ciągu dwóch miesięcy, by następnie uruchomić w ciągu roku, bo są to bardzo długoterminowe procesy inwestycyjne – mówił przedstawiciel GIPH i postulował z naciskiem: – Każda decyzja dotycząca kopalń musi być zatem wyważona i podparta odpowiednią analizą ekonomiczną w skali makro. Niestety tego najwyraźniej w Polsce brakuje.

W istotnym wątku debaty rozpatrywano szanse na powodzenie najnowszego etapu restrukturyzacji górnictwa. Pytano, dlaczego efekty są mierne, jeśli zrobiono już niemało. Prezes GIPH potwierdzał, że cokolwiek można w dziedzinie górnictwa węgla kamiennego wymyślić dla poprawy jego kondycji, zdołano już w ostatnim czasie wprowadzić i nie da się zasadniczo wynaleźć nowych, cudownych sposobów na sukces.

System zgrzyta i niweluje

– Otóż dobrze wiemy, co robić. Lecz będę podkreślał i upierał się przy tym, że górnictwo funkcjonuje w określonym systemie. Wszystkie oddziaływania restrukturyzacyjna skutkują pozytywnymi efektami wewnętrznymi  –  Janusz  Olszowski  przywołał przykład sukcesów Węglokoksu. Po czym dodał: – Tak, dają efekty. Ale efekty te zostaną całkowicie zniwelowane, jeśli głoszone będą nadal takie na przykład pomysły, jak zmiana systemu prawnego w zakresie nowego  Prawa  wodnego.  Gdyby  zmiany tego typu weszły w życie, to nie jestem pewien, czy ktokolwiek z panów prezesów miałby u siebie rentowne kopalnie. Zmiany te narzuciłyby bowiem kilkusetprocentowy wzrost niektórych kosztów i w tej sytuacji na leżałoby sobie dać spokój z reformowaniem górnictwa! – wywodził Janusz Olszowski, reasumując: – Niezbędne są wszelkie działania wewnętrzne w branży, bardzo intensywne, jednocześnie jednak nieodzowne są zmiany systemowe dostosowane w taki sposób, by nasze górnictwo przetrwało obecny kryzys.

Ostro wytknął niedostatki państwowej polityki wokół górnictwa i zwrócił uwagę, że krytyka ta przybrała już tradycyjny charakter:

– Powiem krótko dokładnie to, co mówiłem rok temu (na poprzednim EKG, w trakcie restrukturyzacji wdrażanej przez były gabinet – przyp. red.). Mamy nowy rząd i ministrów, którzy działają akcyjnie, nie robią w zasadzie nic poza gaszeniem pożarów w branży. Brakuje nam na dziś polityki energetycznej i strategii dla szeroko rozumianego górnictwa z określeniem wielkości produkcji węgla kamiennego i brunatnego oraz z uwzględnieniem otoczenia górnictwa.

To  niezwykle  ważna  rzecz,  zupełnie podstawowa, bo jeśli ktokolwiek z inwestorów w Polsce lub za granicą miałby zamiar dzisiaj wejść w naszą branżę, by eksploatować tanio węgiel, którego mamy pod dostatkiem, to musi wiedzieć, czy nasz kraj chce takich inwestorów, czy nie – stwierdził prezes GIPH.

Witold Gałązka
Publicysta tygodnika Trybuna Górnicza
i portalu górniczego nettg.p