Ruda Śląska

Oczyszczalnia ścieków na lata

Proekologiczne działania podejmowane przez gminę Ruda Śląska w ramach Projektu „Oczyszczanie ścieków – Ruda Śląska” zmierzają do stworzenia spójnego systemu gospodarki wodno-ściekowej na terenie miasta. Projekt ten współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności przyczynia się do zmniejszania różnic społecznych i gospodarczych pomiędzy obywatelami państw zrzeszonych w Unii.

Problem oczyszczania ścieków i ich transportu na terenie Rudy Śląskiej dostrzeżono już 1996 roku. Wtedy to władze gminy w trosce o stan środowiska naturalnego zleciły opracowanie „Masterplanu gospodarki ściekowej w Rudzie Śląskiej”. Dokument został zaktualizowany na potrzeby Projektu „Oczyszczanie ścieków – Ruda Śląska” w 2001 roku, czyli w chwili, gdy tylko pojawiła się możliwość pozyskania dofinansowania ze środków unijnych dla inwestycji porządkujących gospodarkę ściekową. Wtedy też Ruda Śląska podjęła starania, by pozyskać fundusze z programu przedakcesyjnego ISPA (obecnie Funduszu Spójności). Rozpoczęcie realizacji inwestycji było możliwe dzięki otrzymanemu wsparciu z unijnego Funduszu Spójności. Ustalona w Memorandum Finansowym. Wartość kosztów kwalifikowanych Projektu to 43.742.151 euro, z czego dofinansowanie z Funduszu Spójności wynosi 28.432.398 euro (65%), a udział miasta Ruda Śląska 15 309 753 euro (35%). Natomiast Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach wsparł tę inwestycję kwotą 41 185 472,16 złotych. 

Projekt „Oczyszczanie ścieków – Ruda Śląska” realizowany był w latach 2002 – 2010. Przedsięwzięcie było priorytetową inwestycją Rudy Śląskiej mającą na celu ochronę środowiska naturalnego. Jego zadaniem było uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie całego miasta poprzez rozbudowę oraz modernizację infrastruktury technicznej. Dzięki realizacji przedsięwzięcia aż 95 proc. ścieków wytwarzanych na terenie miasta będzie oczyszczanych, co znacząco wpłynie na poprawę stanu wód w dorzeczu Odry. 

Projekt obejmował realizację sześciu zdań inwestycyjnych: 

-Budowa oczyszczalni ścieków „Halemba Centrum” 

-Modernizacja oczyszczalni ścieków „Orzegów” 

-Budowa kanalizacji w zlewni oczyszczalni Halemba 

-Projektowanie i budowa kanalizacji w zlewni oczyszczalni Barbara 

-Budowa kanalizacji w zlewni oczyszczalni Orzegów 

-Likwidacja czterech starych oczyszczalni ścieków. 

Dzięki realizacji projektu wielu mieszkańców Rudy Śląskiej, którzy musieli korzystać z przydomowych szamb, zyskało możliwość przyłączenia do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Ponadto podjęte działania bezpośrednio wpłynęły na ochronę i polepszenie jakości środowiska naturalnego, ochronę zdrowia ludzkiego, a także ostrożne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych. 

Oczyszczalnia ścieków „Halemba Centrum” budowana była w latach 2004-2007. Jej dobowa przepustowość wynosi 12.550 metrów sześciennych. Zastąpiła ona m.in. przestarzałe oczyszczalnie „Halemba I” i „Halemba II”. Obiekt może obsługiwać około 53.400 mieszkańców miasta z dzielnic Halemba, Bielszowice i części Wirka. Oczyszczalnia zlokalizowana jest przy ul. Młyńskiej 100 w dzielnicy Halemba. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych z „Halemby Centrum” jest rzeka Kłodnica. 

Pierwszą inwestycją była właśnie oczyszczalnia ścieków „Halemba Centrum”. Oddano ją do użytku w zaplanowanym terminie kontraktowym, to jest na początku 2007 roku. Nowa oczyszczalnia umożliwia obsługę około 53.400 mieszkańców Rudy Śląskiej. Zastąpiła ona dwie przestarzałe technologicznie oczyszczalnie „Halemba I” i „Halemba II”, a jej maksymalna dobowa przepustowość wynosi 12.550 metrów sześciennych. Oczyszczalnia „Halemba Centrum” przejęła również strumień ścieków odprowadzany do oczyszczalni „Wirek”, zniszczonej na skutek prowadzonej eksploatacji górniczej. Ścieki oczyszczone w „Halembie Centrum” odpływają do Kłodnicy, a stamtąd do Odry. Obiekt jest konwencjonalną oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną, spełniającą wszystkie normy wskazane w dyrektywie UE. 

Prace modernizacyjne na terenie oczyszczalni ścieków „Orzegów” realizowane były w latach 2004 – 2008. Przepustowość oczyszczalni wynosi 10.000 m3 dziennie. Docelowo będzie ona mogła obsługiwać około 52.800 mieszkańców. Obiekt ten po modernizacji przejął również strumień ścieków odprowadzany dotychczas do oczyszczalni „Mickiewicza” i „Ruda Południowa”. Oczyszczalnia „Orzegów” zlokalizowana jest przy ul. Bytomskiej 70. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych z tego obiektu jest rzeka Bytomka. 

Oczyszczalnia „Orzegów” funkcjonuje od lat sześćdziesiątych. Od czasu jej budowy obiekt przeszedł już kilka gruntownych modernizacji. Z czasem jednak znacząco zwiększyła się ilość ścieków kierowanych na tę oczyszczalnię, a urządzenia i stosowana technologia przestały spełniać przepisy obowiązującego prawa polskiego i unijnego. Stąd też podjęto decyzję o konieczności kolejnej modernizacji orzegowskiej oczyszczalni, która została włączona w zakres projektu „Oczyszczanie ścieków – Ruda Śląska”. Modernizacja „Orzegowa” rozpoczęła się w 2004 roku. Część obiektów, w zależności od ich przydatności, została zaadaptowana i wykorzystana do przebudowy, zaś reszta musiała być na nowo zaprojektowana i wybudowana. Modernizacja orzegowskiej oczyszczalni nie była zadaniem łatwym, bowiem podczas prowadzenia robót obiekt cały czas musiał funkcjonować, a to powodowało liczne trudności w wykonywaniu prac. Ostatecznie otwarcie zmodernizowanej oczyszczalni odbyło się pod koniec 2008 roku. 

Oczyszczalnia „Orzegów” została zmodernizowana do przepustowości 10.000 metrów sześciennych i docelowo będzie mogła obsługiwać około 52.800 mieszkańców dzielnic: Orzegów, Chebzie, Godula i Ruda. Obiekt ten po modernizacji przejął również ścieki trafiające dotychczas do przestarzałych technologicznie oczyszczalni „Mickiewicza” i „Ruda Południowa”. 

Na terenie oczyszczalni „Orzegów” została wybudowana nowoczesna suszarnia osadów ściekowych. Instalację zaprojektowano tak, by zapewnić kompleksową gospodarkę osadami na terenie Rudy Śląskiej. Suszone są w niej osady wytwarzane podczas procesu oczyszczania ścieków we wszystkich rudzkich oczyszczalniach. Do tej pory osady ściekowe były używane do rekultywacji terenów na cele nierolnicze. Wysuszony w orzegowskiej suszarni osad będzie w przyszłości wykorzystywany jako paliwo alternatywne, zwłaszcza, że jego kaloryczność jest porównywalna z węglem brunatnym. Do takiego innowacyjnego zastosowania osuszonego osadu ściekowego konieczna jest jednak zmiana obecnych przepisów prawa, które wysuszony osad wciąż traktują jako odpad. Obecnie przekazywane są one firmie, która wykorzystuje je jako komponent paliwa alternatywnego do pieców cementowych. 

Kolejnym zadaniem proekolgicznym była likwidacja czterech starych oczyszczalni ścieków. Na początku czerwca 2009 roku zakończyły się roboty rozbiórkowe i rekultywacyjne związane z likwidacją starych oczyszczalni ścieków. Prace obejmowały likwidację czterech oczyszczalni o przestarzałej technologii i nie spełniających obowiązujących norm czystości. Teren po zlikwidowanych oczyszczalniach został zrekultywowany, a w przyszłości będzie mógł być wykorzystany pod budownictwo mieszkaniowe i na tereny zielone, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego miasta. Przystąpiono zatem do budowy nowej sieci kanalizacyjnej. Na terenie całej Rudy Śląskiej wybudowana została ponad dziewięćdziesięciokilometrowa sieć kanalizacyjna, która doprowadza ścieki do trzech rudzkich oczyszczalni. Nowe rurociągi i przepompownie są monitorowane za pomocą nowoczesnego układu sterowania i automatyki. 

W południowych dzielnicach Rudy Śląskiej – Halembie, Bielszowicach oraz części Wirka - wybudowano 42,5 km sieci kanalizacyjnej i 10 nowych przepompowni ścieków. Prace realizowane były w latach 2004 – 2010. 

Dzięki realizacji projektu w Nowym Bytomiu, Kochłowicach, Bykowinie i części Wirku wykonano 15 km sieci kanalizacyjnej, 3 nowe przepompownie ścieków, a także poddano renowacji 0,6 km kanalizacji. Roboty w tych dzielnicach prowadzone były w latach 2004 – 2010. Zlewnia oczyszczalni „Orzegów” obejmuje południowe dzielnice Rudy Śląskiej: Orzegów, Godula, Ruda i Chebzie. Na ich terenie w latach 2004-2009 wybudowano 31 km sieci kanalizacyjnej oraz 5 nowych przepompowni ścieków. 

Ostatnim z zadań projektu była likwidacja czterech oczyszczalni o przestarzałej technologii: „Halemba I”, „Halemba II”, „Ruda Południowa” i „Mickiewicza”. Terenu po tych obiektach. poddane zostały rekultywacji. 

-Realizacja projektu „Oczyszczanie ścieków – Ruda Śląska” nie należała do łatwych zadań, ale trzeba jednocześnie pamiętać, że był to trud opłacalny, gdyż służy nie tylko mieszkańcom Rudy Śląskiej, ale wszystkim mieszkańcom dorzecza Odry, a przede wszystkim środowisku naturalnemu - wyjaśnia Grzegorz Rybka, kierownik Jednostki Realizującej Projekt. - Uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenie naszego miasta stało się koniecznością. Nie można było dłużej odwlekać tej inwestycji. Nie ukrywam, że w największym stopniu zmobilizowała nas możliwość uzyskania na to przedsięwzięcie unijnej dotacji. Jakie korzyści przyniosła inwestycja dla mieszkańców Rudy Śląskiej? Przede wszystkim nie będziemy musieli płacić kar za odprowadzanie do rzek nieoczyszczonych ścieków. Rocznie na ten cel z miejskiej kasy musielibyśmy wydawać około 3 miliony złotych. Za te pieniądze możemy sukcesywnie spłacać pożyczki, które zostały zaciągnięte na realizację tej inwestycji. Ponadto, gdy tylko w ościennych miastach zakończą się inwestycje podobnego typu, znacząco poprawi się stan rzek przepływających przez nasze miasto – Kłodnicy, Bytomki i Potoku Bielszowickiego. Jednak najbardziej wymierne korzyści projekt przyniósł mieszkańcom, którzy nie mieli dotąd możliwości przyłączenia do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Co za tym idzie, będą oni mogli w końcu zlikwidować przydomowe szamba. Jednak przyłącza kanalizacyjne mieszkańcy muszą wykonywać na własny koszt. Bowiem takie jest prawo i nie da się go ominąć. Pozwolę sobie zacytować fragment z ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, który mówi jasno, że „realizację budowy przyłączy do sieci zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci”. Zatem gdybyśmy komukolwiek sfinansowali wykonanie przyłącza kanalizacyjnego, to działalibyśmy niezgodnie z prawem. Nie ma żadnej stałej opłaty za wykonanie przyłącza kanalizacyjnego. To, ile mieszkaniec zapłaci za wykonanie przyłącza zależy przede wszystkim od tego, jak daleko budynek jest zlokalizowany od sieci kanalizacyjnej. Im dalej, tym koszt jest większy – bo przecież trzeba wykonać więcej wykopów, potrzeba więcej materiałów budowlanych. Poza tym wszystko zależy od tego, jakiej jakości materiały zastosujemy i czy wszystkie prace chcemy zlecić firmie zewnętrznej, czy też część robót jesteśmy w stanie wykonać własnymi siłami. 

Rzeka Kłodnica stanowiła zdecydowanie najtrudniejszy front robót. Prace ziemne były tam prowadzone w sąsiedztwie czynnych sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Musiały być zatem prowadzone ze szczególną ostrożnością, aby uniknąć uszkodzenia istniejących kolektorów, co często okazywało się niemożliwe. Ponadto wykopy musiały być wykonywane nawet do głębokości 6 metrów. Do tych wykopów stale spływała woda, więc trzeba było ją odpompowywać. Największym utrudnieniem była sytuacja, gdy podczas prowadzenia robót w miejscu, gdzie miała przebiegać kanalizacja, natrafiano na nie zinwentaryzowaną infrastrukturę podziemną, o której istnieniu nikt nie wiedział, ponieważ nie była naniesiona na żadną mapę. Wtedy trzeba było całkowicie wstrzymywać prace i zwracać się do projektanta o wprowadzenie zmian. - Poważnym utrudnienie były niekorzystne warunki atmosferyczne, najpierw sroga zima, a potem powódź, powodujące przedłużanie się robót - konkluduje Grzegorz Rybka.- Jednakże to ogromne i trudne przedsięwzięcie było koniecznością, choć mieszkańcy Rudy Śląskiej musieli przez pewien czas borykać się z niemałymi niedogodnościami. W szczególności ci, pod których domami stale pracowały koparki, pompy i agregaty. W pewnym momencie całe nasze stało się jednym wielkim placem budowy. Teraz, gdy kanały zostały już przysypane ziemią, gdy położono nowy asfalt i po naszym mieście nie trzeba już poruszać się slalomem, wszyscy powoli zapominamy, że były tu prowadzone jakiekolwiek prace. Ale ich skutek na szczęście pozytywny , mający chronić środowisko naturalne, odczują przyszłe pokolenia.