Mobilna instalacja odsalania testowana jest na terenie kopalni Ziemowit

Problem zanieczyszczenia Odry (i gwałtowane poszukiwanie winnych tej sytuacji) spowodował wzrost zainteresowania kwestią zasolenia wód kopalnianych. Eksploatacja górnicza wiąże się z wypompowywaniem na powierzchnię wód kopalnianych, których ilość i skład są uzależnione od specyfiki danego obszaru – to fakt niezaprzeczalny. Nad rozwiązaniem problemu zanieczyszczenia wód kopalnianych pracują naukowcy testując nowe, bardziej efektywne rozwiązania technologiczne. Wspierać mają je też przepisy prawa, których podstawą jest Ramowa Dyrektywa Wodna. Zwraca ona uwagę na szczególną ochronę zasobów wodnych Europy. Aby zminimalizować negatywny wpływ wód kopalnianych na środowisko, sugerowane są różnego typu działania techniczno-organizacyjne ograniczające wielkość zrzutu wód zasolonych po ich wypompowaniu na powierzchnię, ale też rozwiązania technologiczne dotyczące ich oczyszczania.

Wsparcie dla wdrażania przepisów dyrektywy w górnictwie i promowanie nowych rozwiązań zmierzających do realizacji koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym to cele międzynarodowego projektu Life Brine-Mining, realizowanego w Polsce przez Główny Instytut Górnictwa (GIG), Polską Grupę Górniczą i Politechnikę Śląską.

W czerwcu 2022 r. w siedzibie KWK Ziemowit odbyło się spotkanie konsultacyjne z interesariuszami, tj. przedstawicielami wszystkich stron zainteresowanych rozwiązaniem problemu słonych wód kopalnianych. Znaleźli się wśród nich zarówno właściciele tych wód, jak też ich potencjalnymi użytkownicy. Podczas spotkania zaprezentowano mobilną instalację pilotażową oczyszczającą słone wody, opracowaną w ramach projektu Life Brine-Mining i testowaną na kopalni Ziemowit. Pilotażowy system Brine-Mining łączy technologie odsalania, system Zero Liquid Discharge oraz pełny odzysk minerałów i soli zawartych w solance. System Brine-Mining jest też energooszczędny – oczekuje się, że będzie zużywał mniej energii niż obecnie stosowana technika odsalania wód kopalnianych w zakładzie odsalania w Dębieńsku.

Członkowie konsorcjum projektowego oprowadzali zwiedzających po pilotażowej instalacji, a także informowali ich o proponowanych innowacyjnych technologiach w ramach projektu, jego oczekiwanych rezultatach oraz możliwości transferu wiedzy i doświadczeń do innych sektorów, poza górnictwem węgla kamiennego. 

– Nasz projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach programu działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE. Specyfika projektów programu LIFE wytyczyła drogę do opracowania pilotażowej instalacji demonstracyjnej – mówi dr inż. Grzegorz Gzyl, kierownik projektu w GIG. – W tym przypadku pilotaż jest tylko jeden, właśnie w Polsce, w wybranej kopalni Polskiej Grupy Górniczej. Poprzez pokazanie efektywności nowej technologii chcemy umożliwić sektorowi górnictwa węgla kamiennego poprawę wydajności gospodarowania wodami kopalnianymi – dodaje.

Konsorcjanci projektu są zdania, że nowy system oczyszczania wód kopalnianych pozwoli na eliminację i pełny odzysk zasobów ujętych u źródła w zasolonych wodach pochodzących z górnictwa węgla kamiennego. Ale jest też i drugi efekt tej technologii. To bezpośredni odzysk produktów końcowych, takich jak sól i woda, czyste i możliwe do ponownego wykorzystania produkty.

Obecnie najbardziej zasolone wody z poziomu 650 kopalni Piast-Ziemowit odprowadzane są w sposób kontrolowany (system hydrotechniczny) z wykorzystaniem dawnej kopalni Czeczott jako zbiornika retencyjno-dozującego Wola. Wykorzystywanie wód dołowych własnych wpływa na ograniczenie pozyskiwania z innych źródeł wód o parametrach wód pitnych i przemysłowych. Wody dołowe ujmowane są w sposób selektywny, co umożliwia wykorzystanie przez zakłady górnicze wód dołowych słodkich oraz wód o mniejszej mineralizacji.

W projekcie uczestniczy dziewięciu partnerów reprezentujących trzy państwa: Grecję, Holandię oraz Polskę. Koordynatorem całości jest Politechnika Narodowa w Atenach i – jak mówił podczas wizyty studyjnej w Zakładzie Odsalania Dębieńsko PGWIR S.A. Dimitrios Xevgenos, prezes firmy SEALEAU z Holandii – organizatorzy liczą, że jest to dobra okazja do wymiany doświadczeń w zakresie procesów oczyszczania zasolonych wód kopalnianych oraz nawiązania dalszej współpracy w ramach projektu. – Ta wizyta była ważnym studium przypadku dla projektu, ponieważ Dębieńsko jest pierwszym zakładem na świecie stosującym system Zero Liquid Discharge do oczyszczania zasolonych wód kopalnianych, zdolnym również do odzyskiwania soli o jakości spożywczej – podkreśla dr Gzyl.

Obecnie przed ekspertami dalsze prace w projekcie, między innymi opracowanie analizy efektywności ekonomicznej, testowanie technologii dla kolejnych typów zasolonych wód kopalnianych z innego poziomu kopalni Ziemowit oraz spotkania z innymi partnerami przemysłowymi zainteresowanymi oczyszczaniem ich zasolonych wód kopalnianych.

(sjs)