Trudny początek roku dla producentów maszyn górniczych

Pierwszy kwartał 2022 r. przyniósł zróżnicowane wyniki finansowe dla polskich producentów maszyn górniczych. Niektóre z nich zanotowały gorsze wskaźniki niż rok temu. Branża wskazuje na rosnące ceny surowców do produkcji i możliwe przerwy w dostawach ze wschodu. Kolejne miesiące powinny być jednak bardziej udane.

Optymistyczny początek

Największą polską grupą produkującą maszyny dla górnictwa jest Famur. Pierwszy kwartał 2022 r. pod względem wyników finansowych był dla grupy Famur bardzo podobny do pierwszego kwartału 2021 r. Skonsolidowane przychody ze sprzedaży, podobnie jak rok temu, osiągnęły poziom 274 mln zł.

Zysk operacyjny wyniósł 54 mln zł w zestawieniu z 44 mln zł zysku przed rokiem. Zysk EBITDA (zysk operacyjny przedsiębiorstwa przed potrąceniem odsetek od zaciągniętych zobowiązań oprocentowanych) sięgnął 95 mln zł wobec 91 mln zł rok wcześniej.

W pierwszych trzech miesiącach 2022 r. Famur odnotował 39 mln zł skonsolidowanego zysku netto przypisanego akcjonariuszom jednostki dominującej w porównaniu do 39 mln zł rok wcześniej.

– Pierwszy kwartał 2022 r. rozpoczął się dość optymistycznie. W kolejnych krajach znoszone były restrykcje związane z COVID-19, a portfel zamówień grupy Famur zaczął się stopniowo odbudowywać. Jednak zakończyliśmy ten okres w zupełnie nowej rzeczywistości gospodarczo-politycznej. Swoje piętno odcisnęły na niej wojna w Ukrainie, powrót pandemii w Chinach i wprowadzane w związku z tym blokady, a także ryzyka spowolnienia aktywności ekonomicznej przy jednoczesnej eskalacji wzrostu cen. Mimo niesprzyjających warunków pierwszy kwartał zamykamy z solidnymi wynikami finansowymi – komentuje Mirosław Bendzera, prezes Famur SA.

Rosyjskie kontrakty

W segmencie maszyn górniczych przychody spółki w pierwszym kwartale 2022 r. były mniejsze o 10 mln zł, co stanowi spadek o 4 proc. względem analogicznego okresu ubiegłego roku. Działalność tego obszaru była ściśle powiązana z wybuchem wojny w Ukrainie. Z jednej strony konflikt spowodował wzrost cen paliw kopalnych do rekordowych poziomów, z drugiej wywołał poważne zakłócenia w łańcuchu dostaw, a także gwałtowny skok cen innych surowców, w tym m.in. wyrobów hutniczych i komponentów pochodnych, które stanową istotny składnik produkcji wykonywanej przez grupę Famur.

W następstwie wybuchu wojny grupa podjęła decyzję o wstrzymaniu do odwołania ofertowania na nowe maszyny i urządzenia górnicze na terenie Federacji Rosyjskiej i solidarnie dostosowała się do wprowadzanych sankcji wynikających z decyzji administracyjnych polskiego rządu i Unii Europejskiej.

– Na początku kwietnia tego roku zawarliśmy porozumienie o odstąpieniu od realizacji szeregu umów na dostawy sprzętu do Rosji, zawartych pod koniec 2021 r., o łącznej wartości ok. 130 mln zł. Wynikający z ich rozwiązania poziom kosztów do pokrycia przez grupę Famur nie ma istotnej wartości – zapewnia Mirosław Bendzera.

Jak zaznacza, w segmencie maszyn górniczych, Famur będzie skupiać się na poszukiwaniu nowych rynków zbytu i zamówień w innych krajach, aby w jak największym stopniu wypełnić lukę po utraconym rynku rosyjskim.

Jak informuje Famur, w pierwszym kwartale 2022 r. polskie spółki węglowe nadal skupiały swoją aktywność inwestycyjną głównie na części odtworzeniowej, m.in. odnawiały umowy dzierżawy oraz zamawiały usługi posprzedażowe. Od stycznia do marca 2022 r. grupa Famur pozyskała ok. 152 mln zł nowych zamówień z kraju i zagranicy.

Łączny portfel zamówień na 31 marca 2022 r., rozumiany jako dostawy maszyn i urządzeń oraz dzierżawy zgodnie z terminami obowiązywania umów, wyniósł ok. 592 mln zł.

Rozwój energetyki odnawialnej

Głównym celem przyjętych w maju 2021 r. nowych kierunków strategicznych grupy jest budowa holdingu inwestującego w zieloną transformację. Jednym z kluczowych elementów strategii jest rozwój Famuru w sektorze wielkoskalowych projektów fotowoltaicznych. Spółka realizuje przyjęte założenia, m.in. kontynuując budowę farm solarnych o mocy 134 MW, oraz jednocześnie aktywnie poszukując dla nich nabywcy.

W marcu 2022 r. Famur zawarł umowę kredytową typu project finance z limitem w wysokości 428 mln zł przeznaczonym na finansowanie i refinansowanie kosztów budowy farm fotowoltaicznych.

– Stale powiększamy portfel projektów w obszarze fotowoltaiki poprzez rozwój własnych inicjatyw oraz zakupy z rynku. Dzięki temu z końcem pierwszego kwartału br. osiągnęliśmy poziom blisko 1,9 GW szacunkowej łącznej mocy projektów na różnym etapie rozwoju. Zgodnie z przyjętymi założeniami rozwoju segmentu fotowoltaiki planujemy również ekspansję zagraniczną i jesteśmy obecnie w trakcie organizacji struktur operacyjno-handlowych m.in. na terenie Niemiec – wyjaśnia Mirosław Bendzera.

Dobre wyniki Bumech

Udany początek roku 2022 zanotowała grupa Bumech. Skonsolidowane przychody ze sprzedaży sięgnęły 116,76 mln zł w pierwszym kwartale 2022 r. wobec 85,09 mln zł rok wcześniej.

Zysk operacyjny Bumechu w pierwszych trzech miesiącach 2022 r. wyniósł 26,04 mln zł wobec 16,31 mln zł zysku rok wcześniej.

Bumech zanotował 19,44 mln zł skonsolidowanego zysku netto w pierwszym kwartale 2022 r. wobec 1,23 mln zł zysku rok wcześniej.

W raporcie za pierwszy kwartał 2022 r. podkreślono, że zakup udziałów Przedsiębiorstwa Górniczego Silesia znacząco zmienił sytuację spółek z grupy Bumech.

– Dobra perspektywa rozwoju Bumech i jego podmiotów zależnych wynika z faktu, iż od przełomu 2020 i 2021 r. obserwowany jest zwiększony popyt na polski węgiel. Zapotrzebowanie generowane jest ze strony energetyki zawodowej, a zbiega się to ze znaczącym, administracyjnym ograniczeniem importu – podkreśla Bumech w raporcie.

Jak dodano, gospodarka zaczyna nadrabiać przestoje po stagnacji okresu pandemii, przez co popyt na energię rośnie. Należy zwrócić uwagę, że w tym samym czasie nastąpił również dynamiczny wzrost cen wspomnianego wyżej surowca na rynkach światowych. Zaistnienie tego faktu dało argument do renegocjacji cen oraz kontraktowania nowej sprzedaży węgla na wyższych poziomach.

Więcej węgla

– Mając na uwadze sytuację makroekonomiczną należy oczekiwać systematycznego wzrostu zapotrzebowania na węgiel. Polski Rząd wprowadził plan rezygnacji z importu rosyjskich węglowodorów, co znacząco poprawiło pozycję krajowych dostawców tego surowca. Należy podkreślić, że import węgla z Rosji wyniósł w 2021 r. 8 mln ton – zaznaczono w raporcie.

Dzięki wznowieniu w roku 2021 prowadzenia prac przygotowawczych, w PG Silesia aktualnie eksploatowane są trzy ściany wydobywcze, pozwalając przedsiębiorstwu wykorzystać dobrą koniunkturę na węgiel. PG Silesia generuje też duże zapotrzebowanie na roboty górnicze, a także usługi remontowe oraz serwisowe maszyn i urządzeń górniczych. Usługi te są świadczone w pierwszej kolejności przez Bumech i jego spółki zależne.

W krótkim okresie czasu możliwym stało się uzyskanie efektu synergii pomiędzy działalnością wydobywczą, a pozostałymi obszarami działalności grupy.

Nie bez znaczenia są też inwestycje, które mogą dać poprawę przyszłorocznych wyników grupy. Chodzi tu w głównej mierze o budowę instalacji kogeneracji do produkcji energii elektrycznej z metanu pochodzącego z kopalni „Silesia”, oraz modernizację i zakupy nowego sprzętu, a także modernizację zakładu przeróbki mechanicznej węgla. Jak podkreślono, konieczne będzie też usprawnienie procesów logistycznych, w związku z planowanym na przyszły rok zwiększeniem wydobycia węgla.

Także Bumech inwestuje w energetykę słoneczną.

Spółka z grupy kapitałowej Bumech-Modern Solutions for Environment w połowie czerwca 2022 r. poinformowała, że sfinalizowała zakup terenów o powierzchni 45,3 hektarów, które są zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie kopalni Silesia. Na tym terenie ma powstać farma fotowoltaiczna. Energia tam wytwarzana będzie wykorzystywana w pierwszej kolejności na potrzeby własne grupy kapitałowej. Projekt będzie realizowany w etapach, sukcesywnie do udostępniania kolejnych części nieruchomości i zmiany ich przeznaczenia.

– Oceniając aktualną sytuację finansową grupy, i tę w perspektywie najbliższych miesięcy, należy podkreślić przede wszystkim następujące zdarzenia: zwiększone zapotrzebowania na węgiel, znaczny wzrost jego ceny oraz uruchomienia początkiem 2022 r. trzeciej ściany wydobywczej na kopalni „Silesia" – podsumowano.

Spadek zysku Fasing

Początek roku 2022 r. był trudny dla grupy Fasing. W pierwszym kwartale 2022 r. grupa Fasing miała przychody w wys. 49,2 mln zł, podczas gdy w tym samym okresie roku 2021 przychody sięgnęły 47,8 mln zł.

Zysk z działalności operacyjnej spadł z 3,1 mln zł w pierwszym kwartale 2021 r. do 2,1 mln zł w pierwszym kwartale 2022 r.

Zysk netto grupy Fasing w pierwszym kwartale 2022 r. był na poziomie 1,4 mln zł, a rok wsześniej wyniósł 2,3 mln zł.

Na działalność i wyniki spółki i grupy kapitałowej Fasing w okresie pierwszego kwartału 2022 r. wpływały takie czynniki jak znaczna zmienność cen materiałów i usług do produkcji wyrobów, a w szczególności drastyczne wzrosty cen stali, zarówno węglowej, jak i wysokojakościowej stali stopowej.

USA, Australia, Ukraina

Wpływ na wyniki miały również zmiany poziomu kursów walutowych, w szczególności kursu chińskiego jena a także dalszy rozwój działalności eksportowej, w tym m.in. na rynkach amerykańskim i australijskim.

Na grupę oczywiście wpłynęła także agresja Rosji na Ukrainę. W skład grupy kapitałowej Fasing wchodzą dwie jednostki zlokalizowane na terenie Ukrainy oraz Rosji, tj. OOO Fasing Ukraina oraz OOO Zavody Gornovo Oborudowanija i Instrumenta Fasing. Głównym przedmiotem działalności tych jednostek jest dystrybucja towarów Fasing na rynku rosyjskim oraz ukraińskim. Jednostki te nie produkują wyrobów, a jedynie prowadzą działalność handlową.

W obliczu wojny za wschodnią granicą Polski działalność OOO FASING Ukraina, OOO Zavody Gornovo Oborudowanija i Instrumenta FASING pozostaje ograniczona. Niemniej jednak dyrekcja tych jednostek jest w ciągłym kontakcie z klientami wyrażając swoją gotowość do podjęcia działań operacyjnych niezwłocznie po ustaniu działań militarnych.

Wschodnie ryzyko

Jak poinformowano w raporcie, zarząd grupy Fasing przeanalizował również zdolność do kontroli i utrzymania bezpieczeństwa majątku spółek zależnych zlokalizowanych w Ukrainie i Rosji. Na bazie przeprowadzonych analiz nie zidentyfikowano istotnego ryzyka w tym zakresie. Niemniej jednak zarząd nie może wykluczyć negatywnego wpływu ryzyka związanego z eskalacją działań zbrojnych na terenie Ukrainy. Jego skala i zakres będą jednakże uzależnione od tego, której części terytorium Ukrainy ewentualna eskalacja konfliktu będzie dotyczyć.

Zarząd Fasingu objął również analizą spadek przychodów ze sprzedaży na rynki wschodnie. W celu zminimalizowania jego wpływu, prowadzona jest dodatkowa sprzedaż kierowana do klientów zlokalizowanych w innych regionach. Objęto również szczegółową obserwacją należności od kontrahentów zlokalizowanych na rynkach ukraińskim, rosyjskim i białoruskim. Utworzono odpisy aktualizujące wartość należności, które w znaczącym stopniu są zagrożone brakiem zapłaty.

Po stronie kosztowej, widoczny jest znaczący wzrost cen surowców, w tym głównie stali oraz usług transportowych, co może przełożyć się na spadek rentowności sprzedawanych wyrobów, a w konsekwencji na wyniki finansowe grupy kapitałowej.

W ramach analizowanych działań przygotowywane są alternatywne źródła pozyskania surowców na wypadek trwałego zerwania łańcuchów dostaw, lub czasowego ograniczenia ich dostępności przy jednoczesnej optymalizacji kosztów ich pozyskania.

Patentus ze stratą

Nieciekawie przedstawiają się wyniki grupy Petentus. W Pierwszym kwartale 2022 r. przychody ze sprzedaży sięgnęły 13,2 mln zł i były wyraźnie mniejsze niż w pierwszym kwartale 2021 r., kiedy przekroczyły 38 mln zł.

Grupa miała 1,9 mln zł straty z działalności operacyjnej – w pierwszym kwartale 2021 r. też zanotowano stratę, ale była ona wyższa i sięgnęła 6,1 mln zł.

W pierwszym kwartale 2022 r. grupa Patentus miała 1,2 mln zł straty netto, podczas gdy w tym samym okresie roku 2021 r. strata sięgnęła 6,4 mln zł.

Zachwianie równowagi

Grupa Patentus przyznaje, że sytuacja polityczno-gospodarcza na terytorium Ukrainy doprowadziła do zachwiania równowagi na światowych rynkach. Sytuacja ta miała i nadal ma przełożenie na krajową gospodarkę.

Jak podkreślono w raporcie za pierwszy kwartał, obecnie Patentus funkcjonuje bez większych zakłóceń, jednak biorąc pod uwagę zmiany sytuacji gospodarczej, które zostały wywołane przez trwającą na Ukrainie wojnę, można, a wręcz należy zakładać, że będzie ona miała znaczący wpływ na działalność grupy.

Konflikt zbrojny spowodował postępujące zwalnianie gospodarki, zarówno w kraju, jak i na świecie, a także wzrost cen paliw i surowców, oraz potencjalne problemy z ich dostępnością, również w zakresie gotowych produktów jak np. wyroby stalowe, blachy etc., które podlegają prefabrykacji.

Jako ryzyka wpływające na bieżącą działalność grupy Patentus związane z konfliktem zbrojnym na Ukrainie wskazano ryzyko dotyczące wahań cen i dostępności stali dostarczanej z terytorium Ukrainy.

Do tego dochodzi ryzyko dotyczące wzrostu stóp procentowych oraz osłabienie kursu złotego wobec euro na skutek turbulencji gospodarczych spowodowanych trwającym konfliktem zbrojnym na Ukrainie.

Wskazano również na ryzyko związane z niedostępnością bądź utrudnioną dostępnością pracowników wskutek zarządzanej na Ukrainie powszechnej mobilizacji mężczyzn do sił zbrojnych Ukrainy.

Kolejne miesiące dla polskich producentów maszyn powinny być bardziej udane. Największa polska firma węglowa, czyli Polska Grupa Górnicza (PGG), zapowiedziała zwiększenie wydobycia węgla, czego nie uda się zrobić bez zwiększenia inwestycji. Znaczące inwestycje planują także pozostali producenci węgla, co powinno przełożyć się na wzrost zamówień dla firm produkujących maszyny górnicze. Jednocześnie polscy producenci szukają rynków zbytu poza polskim górnictwem, np. w energetyce odnawialnej i transporcie kolejowym oraz na rynkach zagranicznych.

Dariusz Ciepiela

Autor jest dziennikarzem portalu WNP.PL i magazynu Nowy Przemysł