Bitwa o przyszłość CCS (BG 7-8 2012)

Potrzebna rewolucja techniczna

Technologie

-Koszty rozwoju CCS są bardzo wysokie, ale EDF interesuje się tą technologią. Mówiąc szczerze, nie będzie ona opłacalna do 2020 r. - mówi Bernard Salha, wiceprezes EdF, dyrektor ds. badań i rozwoju grupy. Zdaniem ekspertów zamiast szukać możliwości zatłaczania CO₂ pod Ziemię należy szukać możliwości jego wykorzystania w gospodarce.

Francuski koncern energetyczny EdF, kontrolujący w Polsce Elektrownię Rybnik i kilka dużych elektrociepłowni, w elektrowni Le Havre we Francji w 2011 r. rozpoczął budowę instalacji wychwytywania CO₂. Obecnie instalacja jest na etapie uruchamiania, powinna być gotowa w drugiej połowie 2012 r. Koszt tej inwestycji to 22 mln euro. Przy budowie i eksploatacji instalacji EdF współpracuje z Alstom, Dow Chemicals oraz koncernem Veolia.

Instalacja jest zamontowana na jednym z bloków elektrowni Le Havre, będzie wychwytywała zaledwie 1 proc. emitowanego CO₂ z bloku, co oznacza wychwyt ok. 1 tony CO₂ na godzinę. Przedstawiciele EdF przekonują, że uruchomienie instalacji nie wpłynie na obniżenie sprawności bloku, ponieważ jest ona bardzo niewielka.

Patrick Morilhat, dyrektor ds. Programu Efektywności Energetyki Jądrowej i Cieplnej w EdF podkreśla, że instalacja wychwytująca prawie całe CO₂ z bloku energetycznego obniża jego sprawność o ok. 7-12 proc.

- Trzeba więc podnieść sprawność bloku, aby zrekompensować spadek sprawności wskutek działania instalacji wychwytywania – mówi Patrick Morilhat.
W jego ocenie wychwytywanie CO₂ z bloków jest zadaniem dla elektrowni, ale przesył i składowanie CO₂ już nie. Transportem CO₂ nie powinny zajmować się firmy elektroenergetyczne lecz przedsiębiorstwa sektora gazowego i naftowego, tak samo jak składowaniem CO₂ pod ziemią.
- Szacujemy, że koszt uniknięcia emisji CO₂ dzięki instalacji CCS to ok. 60-80 euro za tonę, w zależności od przyjętych założeń. To ok. 10 razy więcej niż obecnie wynosi tona CO₂ na rynku - podkreśla Patrick Morilhat.
Dlatego, jak zauważa, potrzebna jest rewolucja technologiczna, która pozwoli na obniżenie kosztów wychwytu, transportu i składowania CO₂. Podobne koszty uniknięcia emisji CO₂ wyliczyła Polska Grupa Energetyczna.
Zamiast składować CO₂ pod ziemią lepiej byłoby go wykorzystywać - ale na razie nie ma dobrego pomysłu na zagospodarowanie CO₂.
- Można wykorzystywać CO₂ do hodowli alg lub mikroalg, Brazylia obecnie zastanawia się nad tego typu technologiami, ale jest to na razie na etapie badań. To nie jest etap opłacalnego procesu przemysłowego - informuje Bernard Salha.
CO₂ można by również wykorzystywać w produktach chemicznych w powiązaniu z produkcją roślin, ale to uniemożliwi zagospodarowania całości emitowanego CO₂ z elektrowni. Elektrownia o mocy 1000 MW emituje ok. 5-7 mln ton CO₂ rocznie.
Na drodze rozwoju technologii CCS mogą stanąć nastroje opinii społecznej, która nie będzie się zgadzała, aby składowano CO₂ pod jej domami. Już w Danii i w Niemczech protesty mieszkańców powstrzymały rozwój pilotażowych projektów podziemnego składowania CO₂.
W opinii EdF aby obniżyć koszty instalacji CCS do w miarę akceptowalnego poziomu trzeba będzie jeszcze ok. 10-15 lat. Do tego czasu zapewne wzrosną koszty uprawnień do emisji CO₂, co pozytywnie wpłynie na opłacalność CCS.

Nad rozwojem technologii CCS pracuje także koncern Doosan Power Systems, który w Polsce jest właścicielem spółki serwisowej Energoinwest z Rybnika i startuje w przetargach na budowę nowych bloków w Elektrowni Turów (460 MW) oraz Elektrowni Północ (dwa bloki po ok. 1000 MW każdy), której właścicielem jest Kulczyk Investments.

Doosan Power Systems w listopadzie 2011 r. razem z firmą Scottish & Southern Energy w elektrowni węglowej Ferrybridge otworzył największą w Wielkiej Brytanii instalację wychwytywania CO₂. Jest to znaczący projekt, który codziennie wychwytuje 100 ton CO₂, koszt tej instalacji to 21 mln funtów.

- Są różne technologie wychwytywania CO₂, my stosujemy aminy. Wielka Brytania jest w szczególnie dobrym położeniu geograficznym dla tego typu instalacji demonstracyjnych, ponieważ posiada możliwości przechowywania CO₂ poza lądem, w byłych złożach gazu i ropy naftowej znajdujących się pod dnem morskim. W oparciu o te możliwości są rozwijane projekty demonstracyjne – wyjaśnia Jean Michel Aubertin, dyrektor generalny Doosan Power Systems.

Jak dodaje, Scottish & Southern Energy planuje projekt demonstracyjny w Peterhead razem z koncernem Shell, chcą skorzystać z dawnej platformy wydobywczej GoldenEye. Planują wychwytywać CO₂ w elektrowni gazowej 400 MW i składować go pod dnem morskim.

Ten projekt został zgłoszony do unijnego konkursu i czeka na finansowanie z UE i Wielkiej Brytanii.

Jean Michel Aubertin jest przekonany, że CCS jest technologią przyszłościową.

- Nie zgadzam się z opinią, że CCS jest na etapie badań naukowych, ta technologia już wyszła poza sferę badawczą, choć nadal niestety nie jest opłacalna. Jeśli jednak odpowiednie ramy prawne zostaną opracowane i ceny uprawnień do emisji CO₂ wzrosną odpowiednio, to CCS może stać się opłacalny. Kwestie przechowywania oraz emisji CO₂ powinny zostać rozwiązane. W niektórych krajach jest to duży problem społeczny, który musi być uregulowany – podkreśla Jean Michel Aubertin.

Jak zauważa, branża energetyczna musi działać w tym zakresie równolegle do tego, obniżając ceny tej technologii. Jego zdaniem CCS może odegrać znaczącą rolę w obniżeniu emisji CO₂.

Szef Doosan Power Systems ocenia, że to, czy w krajach UE będą w przyszłości kolejne bloki opalane węglem, będzie zależało od terminowego opracowania i wdrażania technologii CCS.

- Jeżeli nie będzie rozwoju CCS, to można spodziewać się, że trend spadkowy będzie się utrzymywał - przyznaje Jean Michel Aubertin.

Tomasz Chmal, ekspert Instytutu Sobieskiego zajmujący się sektorem energetycznym zwraca uwagę, że w Mapie drogowej 2050, czyli planie dochodzenia do niemal bezemisyjnej produkcji energii w 2050 r., który Komisja Europejska przedstawiła w 2011 r., jest co prawda mowa o CCS, ale wielokrotnie zastrzega się, że jest to technologia niewdrożona komercyjne. Obecnie wiele firm oraz organizacji społecznych i ekologicznych ma zastrzeżenia do tej technologii. Tomasz Chmal ocenia, że komisarz UE ds. energii Günther Oettinger nadal powtarza kwestie związane z CCS, ale w coraz mniej w nie wierzy.

- Pojawia się nowe hasło – CCU (Carbon Capture and Utilisation), czyli coś co jest bardziej racjonalne i nad czym warto się pochylić. CCU to wychwycenie CO₂ i zagospodarowanie go a nie wtłaczanie pod ziemię i budowanie infrastruktury przesyłowej CO₂. Trzeba znaleźć sposób co z CO₂ zrobić. Jeśli znajdziemy pomysł na jego zagospodarowanie to będzie można go wyłapywać. Dziś jeszcze pomysłu na wykorzystanie CO₂ nie ma, ale to nie oznacza, że nie można wydawać pieniędzy na badania i rozwój związane z zagospodarowaniem CO₂. O zeroemisyjnej gospodarce będzie można mówić tylko wtedy, kiedy się znajdzie sposób na wykorzystanie CO₂ – mówi Tomasz Chmal.

Podpowiada, że w dyskusji o przyszłości CCS trzeba zadawać pytania komisarzom KE, gdzie CCS będzie funkcjonował, jak zostanie sfinansowany i czy chcą mieć składowisko CO₂ obok swojego domu.

-Ta technologia ma więc same wady. Jeżeli KE jeszcze wierzy w CCS to się bardzo temu dziwię. Jak się dokładnie przeczyta Mapę drogową 2050 i wypowiedzi komisarza Günthera Oettingera to zauważymy, że opinie dotyczące CCS nie są wcale optymistyczne – przekonuje Tomasz Chmal.

Dariusz Ciepiela
Autor jest dziennikarzem miesięcznika Nowy Przemysł i portalu wnp.pl