|
Koncern RAG Aktiengesellschaft jest spadkobiercą zgrupowania Ruhrkohle AG utworzonego w 1996 roku w celu uporządkowania procesu redukcji wydobycia i zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego Zagłębia Ruhry. Z biegiem czasu koncentracja obejmowała również kopalnie i przedsiębiorstwa górnicze spoza tego regionu, w tym także zakłady górnicze Zagłębia Saary, które przejęto na podstawie tzw. kompromisu węglowego z 13 marca 1997 roku. W ramach koncernu Ruhrkohle AG grupowano ponadto jednostki organizacyjne z otoczenia górnictwa, w tym elektrownie, koksownie, brykietownie, fabryki maszyn górniczych, zakłady chemiczne, ośrodki szkoleniowe i medyczne, firmy prowadzące sprzedaż węgla, zarządy mieszkań kopalnianych. Zmiana nazwy dokonana w listopadzie 1996 roku - z Ruhrkohle AG na RAG Aktiengesellschaft podkreślać ma zakończenie określonej fazy przekształceń strukturalnych; zgrupowanie górniczo-energetyczne nabrało cech koncernu górniczo-energetyczno-technologicznego o zwiększającym się zakresie umiędzynarodowienia działalności. Niezmienione pozostało statutowe zobowiązanie koncernu RAG do realizacji określonych zadań politycznych i społecznych, łącznie z zagospodarowaniem terenów pogórniczych. "Kompromis" zakłada również finansowe wsparcie wydobycia węgla w latach 2001-2005 kwotą 500 milionów euro wypracowaną przez RAG poza zgrupowaniem Deutsche Steinkohle AG. Aktualną strukturę koncernu przedstawiono na rysunku 1. Struktura ta w swych ogólnych zarysach ukształtowana została w 2000 r; odzwierciedla strategię ukierunkowaną na stymulację efektywności w obszarach reprezentowanych przez następujące człony koncernu o zróżnicowanym stopniu specjalizacji: 1. Deutsche Steinkohle AG (Niemiecki Węgiel Kamienny S.A. ) skrót DSK 2. RAG Coal International AG 3. RAG IMMOBILIEN AG 4. STEAG AG 5. RÜTGERS AG 6. RAG Saarberg AG 7. Spółki świadczące usługi na rzecz całego koncernu:
- RAG Informatik GmbH (informatyka), - RAG Versicherungs-Dienst GmbH (usługi z zakresu ubezpieczeń). Wyniki uzyskane przez poszczególne zgrupowania koncernu (holdingu) RAG w 2002 roku - na tle wykonania roku poprzedniego - podano w tabeli 1. Sprawozdania za rok 2002 publikowane przez wspomniane zgrupowania w okresie od kwietnia do czerwca prezentują obszerne analizy zaistniałych zmian. Na tej podstawie sporządzono skondensowany opis charakterystycznych tendencji występujących na przestrzeni lat 2001-2002, i tak: Deutsche Steinkohle AG (DSK) - obejmuje dziesięć zakładów górniczych (7 w Zagłębiu Ruhry, 2 w Zagłębiu Saary i kopalnię antracytu w Ibbenbüren), koksownię Prosper w Boottrop oraz typowe zaplecze usługowo-warsztatowe. Poziom produkcji węgla zależny jest od łącznej wielkości subwencji, a także od ceny węgla importowanego. Sprzyjające uwarunkowania zewnętrzne spowodowały przekroczenie planu produkcji o ponad 300 tysięcy ton. Struktura zbytu: 72,3 proc. - energetyka, 25,5 proc. hutnictwo. W centrum uwagi kierownictwa DSK znajdują się przedsięwzięcia z zakresu obniżki kosztów; wybieranie skoncentrowano w około 28 wysoce produktywnych przodkach ze średnim wydobyciem rzędu 3 550 ton/dobę. Aktualną sytuację w niemieckim górnictwie węgla kamiennego opisano szerzej w publikacji "Niemcy popierają subwencje", Biuletyn Górniczy nr 1-2/2003. RAG Coal International AG tworzą przedsiębiorstwa prowadzące eksploatację węgla w Stanach Zjednoczonych , Australii i Wenezueli, a ponadto przedsiębiorstwa zajmujące się zbytem węgla oraz zgrupowanie producentów maszyn i urządzeń górniczych. Strukturę organizacyjną tego członu RAG przedstawiono na schemacie - rysunek 2. W kopalniach północno-amarykańskich wydobyto 64,9 mln ton węgla energetycznego z kopalń zlokalizowanych w znaczących zagłębiach górniczych. W Australii przedmiotem eksploatacji w dwóch kopalniach głębinowych Burton i North Goonyella jest węgiel koksowy o wysokich parametrach jakościowych, które dostarczano do Japonii i krajów południowo-azjatyckich. Korzystne ceny tego węgla wpłynęły pozytywnie na wynik opisanego zbioru firm. W Wenezueli RAG Coal International AG dysponuje 25 proc. udziałów spółki Carbones del Guasare prowadzącej znaną kopalnię odkrywkową Paso Diablo. Łączne wydobycie z 16 kopalń zamorskich koncernu RAG wzrosło do 70,6 mln ton w 2002 roku. RAG Trading GmbH, spółka zajmujące się obrotem węgla w skali globalnej, odnotowała pewną regresję na skutek spadku cen i popytu na węgiel energetyczny, szczególnie w obszarze atlantyckim. Rokowania na przyszłość są jednak optymistyczne, gdyż RAG Trading będzie jedynym dostawcą węgla dla nowej elektrowni Iskenderun budowanej na tureckim wybrzeżu Morza Czarnego. Baza przeładunkowo-transportowa tej spółki jest przedmiotem permanentnej adaptacji w relacji do postrzeganych potrzeb. Wynik sprzedaży: 120 milionów ton węgla/rok, w tym 20 milionów ton spoza koncernu, lokuje RAG w pierwszej piątce firm operujących globalnie. DBT GmbH - oficjalna nazwa przedsiębiorstwa po fuzji z Long Aidrox - przy obrotach 625 mln euro, jest drugim po firmie Joy producentem maszyn i urządzeń górniczych na świecie; co stanowi 25 proc. obrotów światowych szacowanych na 2,5 mld USD. Spółki „córki" DBT GmbH są czynne we wszystkich znaczących regionach węglowych; przy ogólnym zatrudnieniu wynoszącym 3.011 pracowników uzyskano zysk w wysokości 19,3mln euro. Do sukcesów DBT zalicza się wdrożenie w górnictwie USA obudowy zmechanizowanej ze stropnicami o szerokości 2,0 m oraz zmodyfikowanego urządzenia Continous Miner do wybierania pokładów średniej grubości. W planach na przyszłość zapisano opracowanie nowych generacji typowych maszyn górniczych; nowością jest zwiększone zaangażowanie w górnictwie rud. W sferze zbytu istotne znaczenie przypisuje się rynkom Chin, Rosji i Stanów Zjednoczonych. RAG IMMOBILIEN AG w dalszym ciągu obejmuje cztery podstawowe grupy przedsiębiorstw zajmujących się : gospodarką mieszkaniową, zagospodarowaniem terenów pogórniczych, usługami w zakresie eksploatacji obiektów np. biurowo-administracyjnych oraz produkcją i handlem w zakresie materiałów i narzędzi. Szczególnie korzystne wyniki notowane są w grupie firm zajmujących się gospodarką mieszkaniową; obroty w tym segmencie - 366,8 mln euro - uzyskano na bazie 70 000 mieszkań zlokalizowanych w Nadrenii Północnej-Westfalii. W ramach zagospodarowania kolejnych terenów poprzemysłowych kontynuowany jest proces budowy centrów logistycznych ze stosownym nawiązaniem do układów dróg przewozowych. Udanym przykładem restrukturyzacji regionalnej jest ostatnio oddany do użytku kompleks usługowo-handlowy "Anna Park Center" na terenie byłej kopalni i koksowni "Anna" w Alsdorf koło Akwizgranu. W samym Akwizgranie grupa RAG IMMOBILIEN buduje duży czterogwiazdkowy hotel z nowoczesnym kompleksem podziemnych garaży. STEAG AG jest znaczącym producentem energii elektrycznej na bazie węgla kamiennego; elektrownie zgrupowania zlokalizowanego na terenie Niemiec dysponują mocą 4.928 MW. Ich znaczenie będzie narastało wskutek unieruchamiania elektrownii jądrowych. W skali międzynarodowej STEAG AG wzmacnia swe pozycje jako niezależnego producenta energii elektrycznej. Kolejna inwestycja, elektrownia węglowa w Iskenderum (Turcja) o wartości 1,5 mld USD włączona zostanie do sieci w 2003r. Interesującym szczegółem tej inwestycji jest pływająca stacja przeładunkowa zbudowana przez stocznię w Gdańsku. RÜTGERS AG funkcjonuje w branżach chemii i tworzyw sztucznych; aktualnie znajduje się w fazie adaptacji profilu i ośrodków produkcyjnych do rozmiarów prognozowanego popytu. Kierunkiem ekspansji zgrupowania są, między innymi, kraje Europy Środkowej i Wschodniej. RAG Saarberg AG grupuje przede wszystkim przedsiębiorstwa utworzone w przeszłości w otoczeniu zakładów górniczych Zagłębia Saary. Są to następujące firmy, znane również ze swojego zaangażowania na terenie Polski: SaarEnergie GmbH (produkcja energii elektrycznej, usługi techniczne); SFW GmbH (pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych, eksploatacja sieci ciepłowniczych w kraju Saary); Saar Ferngas AG (regionalna dystrybucja gazu); SOTEC GmbH (planowanie, budowa i eksploatacja urządzeń w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych); ECOSOIL GmbH (przedsięwzięcia w obszarze ekologii), SaarGummi GmbH (produkcja elementów gumowych dla przemysłu samochodowego). RAG Saarberg AG dąży do wykorzystania potencjałów energii zawartej w metanie z kopalń; szereg kolejnych elektrowni bazować będzie na spalaniu drewna odpadowego. Spektakularne przedsięwzięcia zrealizowane w 2002 roku to: wykorzystanie energii geotermalnej zmagazynowanej w podziemnym zbiorniku wody na głębokości 2000 m do ogrzewania przygranicznych miast Simbach (Niemcy) i Braunau (Austria) leżących nad rzeką Inn oraz kompletny demontaż dwóch platform wiertniczych, łącznie z zakotwiczeniem, na Morzu Bałtyckim. RAG BILDUNG GmbH dysponuje 50-cioma ośrodkami szkoleniowymi o profilu wykraczającym poza zapotrzebowanie koncernu RAG. Restrukturyzacja kwalifikacji zawodowych załóg postrzegana jest jako istotna przesłanka przekształceń realizowanych w regionach górniczych. 25 tzw. JobCenter, giełdy pracy, bank danych "JobExplorer" wspomagać mają poszukiwanie miejsc pracy adekwatnych do uzyskanych kwalifikacji. Dwa specjalistyczne biura pilotują tworzenie własnych przedsiębiorstw przez zainteresowanych pracowników RAG, szczególnie DSK. W ramach spółki funkcjonuje 16 Benedict Schools zajmujących się nauką języków oraz kształceniem w zakresie ekonomiki i informatyki. RAG BILDUNG jest aktywne również poza granicami Niemiec; w Polsce działa od lat, ostatnio w ramach szkoły menadżerów z siedzibą w Sosnowcu. RAG INFORMATIK GmbH zajmuje się typowymi usługami dla klientów wewnętrznych i zewnętrznych. Ograniczenie zakupów sprzętu informatycznego w przedsiębiorstwach koncernu znalazło swe odbicie w niewykorzystanych zdolnościach wykonawczych w zakresie programowania; stad negatywny wynik za rok 2002. Aktualnym zadaniem firmy jest przystosowanie zbiorów informacji dla potrzeb systemów, które obowiązywać będą - od 2005 roku - w rachunkowości koncernów Unii Europejskiej. RAG Versicherung-Dienst GmbH świadczy zróżnicowane usługi w zakresie ubezpieczenia przedsiębiorstw i pracowników koncernu. Rosnące zaangażowanie koncernu RAG poza granicami Niemiec zwiększa rozmiary ryzyka; stąd konieczność szczegółowego rozpoznania potencjalnych zagrożeń dla koncernu w zmieniających się uwarunkowaniach polityczno-społecznych. W roku 2003 przystąpiono do realizacji skorygowanej wizji koncernu RAG Aktiengesellschaft. Aktualna strategia zakłada oparcie działalności na trzech fundamentach, mianowicie: na górnictwie krajowym i zagranicznym, gospodarce nieruchomościami i chemii. W tym celu przejęty zostanie, od koncernu E.ON, większościowy pakiet akcji koncernu chemicznego Degussa AG. Zakończenie tego procesu zaplanowano na rok 2004. W prognozach zakłada się stabilizację zysku na poziomie zezwalającym na finansowe wspomaganie wydobycia węgla kamiennego na terenie Niemiec. RAG, w dążeniu do zmniejszenia własnej struktury i koncentracji na obszarach strategicznych, pozbywać się będzie przedsiębiorstw zajmujących się, między innymi, produkcją oraz dystrybucją energii, wytwarzaniem tworzyw sztucznych i elementów gumowych. Restrukturyzacja koncernu jest składową procesów realizowanych w zgrupowaniach głównych udziałowców RAG - E.ON (b.VEBA) i RWE - gdzie również przystąpiono do porządkowania struktur poprzez nadanie priorytetu obszarom strategicznym. W konsekwencji wzrastać będzie stopień specjalizacji po stronie podaży. W samym koncernie RAG realizacji założeń sprzyjać mają zmiany na szczeblu zarządu. Z dniem 1 czerwca 2003 roku funkcję przewodniczącego przejął dr Werner Müller, bezpartyjny federalny minister gospodarki w latach 1998-2002, wcześniej zaangażowany w zarządach wielkich przedsiębiorstw energetycznych Zagłębia Ruhry. Do zarządu dokooptowano również szefa koncernu Degussa dr. Utz-Hellmutha Felchta; skład gremium kierowniczego uzupełniają dotychczasowi członkowie: dr Peter Schörner (ekonomika) i Urlich Weber (sprawy pracownicze). W środowisku górniczym liczy się, iż nowa struktura koncernu, przy wsparciu ze strony władz politycznych, sprzyjać będzie prowadzeniu wydobycia węgla w przedziale czasowym wykraczającym poza rok 2015. Tabela 1. Koncern RAG Aktiengesellschaft - charakterystyczne wskaźniki lat 2001-2002
Rys. 1. Struktura koncernu (holdingu) RAG Aktiengesellschaft - stan na 30.06.2003. 
Rys. 2. Schemat organizacyjny RAG Coal International AG - stan na 30.06.2003r. 
Źródło: RAG Aktiengesellschaft: Geschäftsbericht (sprawozdanie) 2002, Essen, maj 2003. Uwagi: Obroty "razem" pomniejszone zostały o rozliczenia wewnętrzne między zgrupowaniami. Wynik "razem" obejmuje również operacje realizowane na szczeblu zarządu; nie jest zatem sumą wyników poszczególnych zgrupowań. Zatrudnienie "razem" obejmuje pracowników jednostek nie wymienionych w zestawieniu, w tym, pracowników biura zarządu. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opracował: Gerard Fabian Neuwied, RFN  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||