|
Jedną z wielkich szans dla Polski po wejściu do Unii Europejskiej są instrumenty polityki strukturalnej Unii Europejskiej, których zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE. Są to fundusze strukturalne.
Kierowane są one do tych sektorów gospodarki i regionów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. W skład Unii wchodzą regiony dobrze rozwinięte, takie jak południowa Anglia, okolice Paryża, czy Holandia oraz te, których poziom rozwoju znacznie odbiega od średniej europejskiej, np. Grecja, Irlandia, Portugalia, północna Skandynawia i południowe Włochy. Polityka strukturalna i fundusze mają pomóc władzom centralnym i regionalnym słabiej rozwiniętych regionów w rozwiązaniu ich najważniejszych problemów gospodarczych.
Główną część transferów z budżetu UE w latach 2004-2006, oprócz wspólnej polityki rolnej (47,5%), stanowią środki przeznaczone na politykę strukturalną – 34%. Środki te są ogromną szansą przyspieszenia rozwoju gospodarczego i poprawy konkurencyjności gospodarki, czego dobrym przykładem są Irlandia, Hiszpania czy Grecja. Kluczowe znaczenie środków z budżetu UE, przeznaczonych na działania strukturalne, polega na tym, że powinny one w całości być skierowane na przedsięwzięcia wspierające długofalowy rozwój i konkurencyjność, a nie na bieżącą konsumpcję, a więc muszą tworzyć trwałe podstawy rozwoju gospodarczego.
Unia Europejska w swojej polityce strukturalnej przedstawiła trzy główne cele na lata 2000-2006. Są to:
Cel 1 (regionalny): Promowanie rozwoju i dostosowań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych, w których PKB na głowę mieszkańca (mierzony parytetem siły nabywczej), liczony za ostatnie trzy lata, jest niższy od 75% średniego poziomu dla całej Unii. Z funduszy strukturalnych na cel 1 przeznacza się 70% środków, które mogą pochodzić z każdego z czterech funduszy, o których będzie mowa w dalszej kolejności.
Cel 2 (regionalny): Wspieranie przekształceń gospodarczych i ekonomicznych obszarów stojących w obliczu poważnych problemów rozwojowych, przechodzących transformację społeczno-gospodarczą w sektorze przemysłowym i usługowym, upadających obszarów wiejskich, obszarów miejskich w trudnej sytuacji, objętych kryzysem obszarów zależnych od rybołówstwa. Na cel 2 przeznaczono 11,5% budżetu funduszy strukturalnych. Środki na realizację projektów w ramach celu 2 mogą pochodzić z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego lub Europejskiego Funduszu Społecznego.
Cel 3 (horyzontalny): Wspieranie adaptacji i modernizacji systemów edukacji, kształcenia zawodowego i zatrudnienia. Na ten cel przeznacza się prawie 12,3% środków funduszy strukturalnych, a wspierany może być tylko z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Z niżej wymienionych środków pomocowych, każda firma oraz przedsiębiorstwo będzie mogło skorzystać do roku 2006.
Jak już wcześniej wspomniano, istnieją cztery fundusze strukturalne (z których współfinansowane są poszczególne programy operacyjne): Europejski Fundusz Społeczny (który współfinansuje Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich), Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej-Sekcja Orientacji (który współfinansuje Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004-2006), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (który współfinansuje Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego, Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, Sektorowy Program Operacyjny Transport oraz Program Operacyjny Pomoc Techniczna), Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (który współfinansuje Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb) oraz Fundusz Spójności, który nie jest funduszem strukturalnym, ale pełni on istotną rolę jako instrument polityki strukturalnej.
Obszary wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego to m. in. aktywizacja bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu czy kształcenie i doskonalenie kadry pracowniczej oraz rozwój przedsiębiorczości.
Europejskim Funduszem Społecznym w Ministerstwie Gospodarki i Pracy zajmują się następujące departamenty:
Departament Zarządzania Europejskim Funduszem Społecznym
tel. (022) 693-47-63, 628-38-88
Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego
tel. (022) 628-42-19
Pytania ogólne dot. SPO RZL i EFS:
Departament Zarządzania EFS w MGiP: zarzadzanieEFS@mpips.gov.pl
Pytania do Beneficjenta Końcowego Działań 1.1, 1.5 i 1.6 SPO RZL
Departament Wdrażania EFS w MGiP: wdrazanieEFS@mpips.gov.pl
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Na Fundusz ten jest przeznaczana największa część budżetu Unii Europejskiej (w 1999 przeznaczono na ten cel 42,2%). Ponadto środki Funduszu pochodzą z opłat nakładanych na importowane spoza Unii Europejskiej produkty rolne. EFOiGR składa się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną oraz Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej.
Działalność Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego określa art. 160 Traktatu ustanawiający Wspólnotę Europejską: „Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma na celu przyczynianie się do korygowania podstawowych dysproporcji regionalnych we Wspólnocie poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju oraz w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych”.
Firmy i przedsiębiorstwa mogą skorzystać ze środków w ramach EFRR na następujące działania; przede wszystkim na inwestycje produkcyjne mające na celu tworzenie i ochronę stałych miejsc pracy, inwestycje na infrastrukturę oraz rozwój endogeniczny potencjału poprzez środki, które zachęcają i wspierają lokalny rozwój i inicjatywy zatrudnienia oraz działalność małych i średnich przedsiębiorstw. Obejmują w szczególności pomoc przy obsłudze przedsiębiorstw, zwłaszcza w dziedzinie zarządzania, badań rynku oraz badań i usług wspólnych dla kilku przedsiębiorstw. Poza tym środki te finansują transfer technologii, włącznie z gromadzeniem i upowszechnianiem informacji, wspólną organizację między przedsiębiorstwami i placówkami naukowymi oraz finansowanie wprowadzania innowacji w przedsiębiorstwach.
W województwie śląskim spośród 18 konkursów rozstrzygniętych zostało 15. Zaakceptowanych do realizacji projektów było 242, w tym 156 finansowanych było z EFRR. Wartość dofinansowania wybranych projektów przekracza 772 mln zł.
EFRR będzie współfinansował projekty realizowane w ramach następujących programów operacyjnych: Zintegrowany Program Rozwoju Regionalnego (ZPORR), SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, SPO Transport, PO Pomoc Techniczna.
ZPORR
Celem strategicznym programu jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób,aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Cel ten został sformułowany w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2001-2006 i jest podstawą prowadzenia i koordynacji w tym okresie wszystkich działań podejmowanych w ramach polityki rozwoju regionalnego oraz w ramach Narodowego Planu rozwoju 2004-2006.
Na realizację ZPORR w latach 2004-2006 województwo śląskie otrzyma 280 mln euro.
Jakie działania firmy i przedsiębiorstwa mogą podjąć w ramach ZPORR-u?
W ramach priorytetu pierwszego, pod nazwą rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, zdefiniowano następujące działania:
- Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego.
- Infrastruktura ochrony środowiska.
- Regionalna infrastruktura społeczna.
- Rozwój turystyki i kultury.
- Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego.
- Rozwój transportu publicznego w aglomeracjach.
W ramach priorytetu drugiego, czyli wzmocnienia rozwoju zasobów ludzkich w regionach, realizowane są działania:
- Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnych rynków pracy i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie.
- Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne.
- Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa.
- Reorientacja zawodowa osób dotkniętych procesami restrukturyzacyjnymi.
- Promocja przedsiębiorczości.
- Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy.
Rozwój lokalny to trzeci priorytet, w ramach którego określono 5 działań:
- Obszary wiejskie.
- Obszary podlegające restrukturyzacji.
- Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe.
- Mikroprzedsiębiorstwa.
- Lokalna infrastruktura społeczna.
Ostatni czwarty priorytet to pomoc techniczna i są tu realizowane 3 działania:
- Wsparcie procesu wdrażania ZPORR – wydatki limitowane.
- Wsparcie procesu wdrażania ZPORR – wydatki nielimitowane.
- Działania informacyjne i promocyjne.
SPO Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw
Celem głównym programu jest poprawa pozycji konkurencyjnej polskiej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku. Będzie on osiągany poprzez koncentrację środków finansowych kierowanych bezpośrednio do sektora przedsiębiorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu, na najbardziej efektywne projekty i przedsięwzięcia, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej i technologicznej. Niski poziom konkurencyjności polskiej gospodarki wymusza konieczność podjęcia działań wspierających rozwój firm, które przede wszystkim są zdolne do tworzenia i absorbowania innowacji - o największym potencjale wzrostu oraz możliwościach eksportowych.
Jakie projekty firmy i przedsiębiorstwa mogą realizować w ramach SPO WKP?
Przed wszystkim projekty sfery otoczenia biznesu oraz projekty przedsiębiorstw kwalifikujące się do finansowania.
Projekty sfery otoczenia biznesu kwalifikujące się do finansowania powinny dotyczyć:
- przygotowania i wdrożenia nowych usług dla przedsiębiorstw,
- poprawy istniejącej oferty usługowej dla przedsiębiorstw, w tym jej jakości i dostępności (np. zakup nowego wyposażenia i inne inwestycje pomagające przy wdrażaniu i obsłudze nowych pakietów usług dla przedsiębiorców,
- współpracy z międzynarodowymi sieciami instytucji wspierania biznesu, rozwój krajowych sieci instytucji otoczenia biznesu itp.)
- działalności promocyjnej (np. stworzenie profesjonalnych serwisów internetowych, materiałów promocyjnych i informatorów, a także organizacja konferencji i seminariów),
- wsparcia i dokapitalizowania funduszy mikro-pożyczkowych, funduszy poręczeń kredytowych oraz tworzenia funduszy kapitału zalążkowego (seed capital)
- tworzenia i rozwoju infrastruktury parków przemysłowych, parków naukowo-technologicznych
- budowy lub modernizacji inkubatorów technologicznych, w tym inkubatorów przedsiębiorczości akademickiej,
- studiów wykonalności, biznes planów, ocen oddziaływania na środowisko oraz doradztwa w zakresie wspomagania zarządzania i funkcjonowania dla parków przemysłowych, parków naukowo-technologicznych oraz inkubatorów technologicznych, w tym inkubatorów przedsiębiorczości akademickiej,
- budowy i wyposażenia specjalistycznych laboratoriów dla centrów zaawansowanych technologii, centrów doskonałości, centrów kompetencji oraz innych ośrodków świadczących specjalistyczne usługi dla przedsiębiorców
- projektów badawczych prowadzonych przez CZT,
- projektów badawczych w obszarze monitorowania i prognozowania rozwoju technologii (foresight)
Projekty przedsiębiorstw natomiast powinny dotyczyć przede wszystkim:
- doradztwa w projektowaniu, wdrażaniu i doskonaleniu systemów zarządzania jakością, zarządzania środowiskiem oraz bezpieczeństwem i higieną pracy, zasad uzyskiwania certyfikatów zgodności dla wyrobów, usług, surowców, maszyn i urządzeń, aparatury kontrolno pomiarowej i kwalifikacji personelu,
- doradztwa we wdrażaniu strategii rozwoju przedsiębiorstw w oparciu o nowe technologie,
- doradztwa w zakresie eksportu, tworzenia sieci kooperacyjnych oraz połączeń przedsiębiorstw,
- nowych inwestycji, prowadzących do zasadniczych zmian produkcji, produktu i procesu produkcyjnego, obejmujących: środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne (np. uzyskanie patentu, nabycie licencji lub nieopatentowanej wiedzy technicznej, technologicznej lub z zakresu organizacji i zarządzania),
- inwestycji w nowe technologie, wspólnych inwestycji kilku podmiotów, modernizacji,
- udziału w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych oraz udziału w wyjazdowych misjach gospodarczych związanych z wyżej wymienionymi imprezami,
- zakupu wyników prac badawczo-rozwojowych,
- inwestycji w dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska: w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi, względem ochrony powietrza, w tym także inwestycji umożliwiających uzyskanie pozwolenia zintegrowanego.
SPO Transport
Celem strategicznym programu jest zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski w układzie Unii Europejskiej. Osiągnięciu celu strategicznego programu sprzyjać będzie realizacja jego celów cząstkowych - przyspieszenie procesu modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej poprzez modernizację głównych linii kolejowych, rozbudowę sieci drogowej, poprawę dostępu do portów morskich ważnych dla gospodarki narodowej.
SPO Pomoc Techniczna
Program Pomoc techniczna ma zapewnić efektywność zarządzania funduszami strukturalnymi oraz prawidłowość interwencji i przejrzystość operacji środków pomocowych, a także podnieść poziom wiedzy potencjalnych beneficjentów oraz ogółu społeczeństwa na temat pomocy strukturalnej. Obejmuje on działania przygotowawcze, monitorujące, oceniające i kontrolne oraz z zakresu informacji i promocji, niezbędne dla wdrażania funduszy strukturalnych i realizowane na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty.
Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego zajmuje się w MGiP:
Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej
Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa
tel. (0-22) 693-42-99
Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich.
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Zakres działania Funduszu Spójności obejmuje pomoc o zasięgu krajowym, a nie regionalnym, jak to ma miejsce w przypadku funduszy strukturalnych. Głównym celem Funduszu Spójności jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Wspólnoty poprzez finansowanie projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej.
Funkcję Instytucji Zarządzającej odpowiedzialnej za ogólną koordynację oraz zarządzanie Funduszem Spójności pełni Minister Gospodarki i Pracy. W ramach ministerstwa zadania Instytucji Zarządzającej wypełnia Departament Koordynacji Funduszu Spójności. Nadzór nad Instytucją Zarządzającą sprawuje Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki i Pracy (MGiP).
Funkcję Instytucji Płatniczej natomiast pełni Minister Finansów. Nadzór nad Instytucją Płatniczą pełni Podsekretarz Stanu – Szef Instytucji Płatniczej (SIP) w Ministerstwie Finansów. Obsługę SIP zapewnia Departament Instytucji Płatniczej w Ministerstwie Finansów. Departament Instytucji Płatniczej realizując swoje zadania współpracuje z odpowiednimi departamentami Ministerstwa Finansów, Instytucji Zarządzającej oraz Instytucji Pośredniczących (Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Infrastruktury - MŚ/MI).
Funduszem Spójności zajmuje się w MGiP:
Departament Koordynacji Funduszu Spójności
ul. Nowogrodzka 1/3/5
00-315 Warszawa
sekretariat: tel.(0-prefix-22) 661 07 10,
e-mail: info_dfs@mpips.gov.pl
Jedną z ogólnych zasad korzystania z funduszy unijnych jest zasada partnerstwa, czyli współpraca Komisji z władzami kraju, a w kraju – współpraca władzy państwowej i jego obywateli przy opracowywaniu założeń polityki strukturalnej, a co za tym idzie, ich realizacji. Polska jest dopiero w procesie budowania potencjału absorpcji środków unijnych, co sprawia, że jest jeszcze wiele różnorodnych warunków do spełnienia. Warunki te sprawiają jednak to, że liczy się nie wielkość środków uzyskanych przez państwo, ale ich faktyczne i efektywne wykorzystanie. Zatem na zasadę partnerstwa należałoby się powoływać w naszym kraju w szczególności przy współpracy władzy państwowej z obywatelami, dla których to właśnie pomoc unijna jest kierowana.
Jak najlepiej dobrać program dotacyjny do potrzeb przedsiębiorstwa bądź firmy? W pierwszej kolejności należy określić swoje potrzeby i oczekiwania. Przedsiębiorca musi jasno i precyzyjnie określić cele – konkretne, dostępne i określone w czasie. Dopiero mając jasno skonkretyzowaną wizję rozwoju firmy bądź przedsiębiorstwa należy szukać programu, który pomoże tę wizję spełnić. W następnej kolejności należy określić warunki lokalizacji, technologii, finansowania i realizacji inwestycji, wyrażone w odpowiednich opracowaniach, np. raporty w sprawie wpływu na środowisko naturalne, dokumenty potwierdzające prawo do dysponowania nieruchomością czy dokumentacja geodezyjna.Ważne jest również określenie źródła finansowania inwestycji.
Przy wyborze programu dotacyjnego, każdy przedsiębiorca musi odpowiedzieć na następujące pytania; czy dana firma bądź przedsiębiorstwo może starać się o dotacje, czy zaplanowane przedsięwzięcie mieści się w kryteriach wyznaczonych programem, oraz czy wnioskowana kwota mieści się w dopuszczalnej wielkości wsparcia.
Działania, na które nie można otrzymać wsparcia, to przede wszystkim zakupy środków transportu, inwestycje kapitałowe, odtworzenie zużytego majątku lub też projekty zakładające wyłącznie postawienie budynku. Tak więc przedsiębiorca może otrzymać pomoc w programach unijnych na wszystko to, co rozwiąże problemy społeczno-ekonomiczne, tj. na tworzenie nowych miejsc pracy, na innowacyjność i konkurencyjność, wzmocnienie BHP czy ochrona środowiska.
Od czego zacząć? W pierwszej kolejności należy skontaktować się z akredytowanymi konsultantami w celu sprawdzenia możliwości, co z funduszy strukturalnych można uzyskać w danym przedsiębiorstwie czy firmie.
|
