|
W 2000 r. na jednego mieszkańca Niemiec przypadało 5,9 tpu zapotrzebowania na energię, przy średniej światowej 2,3 tpu. Pod względem wielkości rynku energetycznego Niemcy zajmują piąte miejsce w świecie po USA, ChRL, Rosji i Japonii. Około 46 proc. przypada na paliwa stałe (węgiel brunatny i węgiel kamienny) i około 34 proc. na energię jądrową (tab.1). Import pokrywa około 75 proc. zapotrzebowania na energię o wartości 38,9 mld EUR [3]. Obecnie niemiecka gospodarka zużywa około 65 mln tpu węgla kamiennego, przy czym tylko około 28 mln tpu pochodzi z własnych złóż. Według prognoz - zapotrzebowanie na węgiel kamienny wielkości 58 mln tpu utrzyma się w dłuższym okresie (tab.2). Węgiel kamienny pozostanie więc nadal ważnym surowcem energetycznym, zwłaszcza wykorzystywanym do produkcji energii elektrycznej i w hutnictwie stalowym. Udział węgla kamiennego w produkcji energii elektrycznej wyniesie w 2020 r. 48 mln tpu. Wielkość ta jest prognozowana we wszystkich scenariuszach, przy założeniu, że będą stosowane nowoczesne technologie, przyjazne dla środowiska i ekonomicznie opłacalne. Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty polityki energetycznej w Niemczech, nie zakłada się rezygnacji z węgla kamiennego, który stanowi największy pod względem zasobów nośnik energii pierwotnej. Zasoby węgla kamiennego w Niemczech są największe w stosunku do zasobów pozostałych surowców energetycznych (tab. 3). Struktura zużycia surowców energetycznych w Niemczech, w której dominuje ropa naftowa i gaz ziemny, jest jakby odwrotnie proporcjonalna do wielkości ich rodzimych zasobów. Wskazuje to na występujące uzależnienie gospodarki od dostaw tych surowców z innych krajów. Wielkość produkcji węgla kamiennego uległa znacznemu ograniczeniu w związku z prowadzoną restrukturyzacją (tab.4). Także w 2001 r. wielkość wydobycia spadła i to o 6,2 mln tpu w stosunku do 2000 r. Główną przyczyną tej redukcji wydobycia było zmniejszenie pomocy finansowej i spadek zapotrzebowania na węgiel krajowy. Nie bez wpływu były też pogarszające się warunki geologiczno-górnicze. Obecnie wydobycie prowadzone jest w 7 kopalniach Zagłębia Ruhry, w dwóch kopalniach Zagłębia Saary i w jednej kopalni w Zagłębiu Ibbenbüren. Zatrudnienie wynosi 52,6 tys. W 2005 r. planuje się wielkość wydobycia na poziomie około 26 mln t tpu, przy zatrudnieniu 36 tys. Zmiany organizacyjne doprowadziły do przejęcia przez RAG Aktiengesellschaft kopalń w Saarze (Saarbergwerke AG ) i kopalni Preussag Anthrazit GmBH. Koncentracji wydobycia w 10 kopalniach towarzyszy równocześnie udostępnienie najważniejszych zasobów. Wielkość produkcji węgla kamiennego, jak się zakłada, nie spadnie w przyszłości poniżej 22 mln tpu. Zbyt rodzimego węgla spadł na rynku krajowym z 67 mln tpu w 1990 r. do 31 mln tpu w 2001 r. Zapotrzebowanie na węgiel własny spadło u wszystkich głównych odbiorców (tab.5). Nastąpił znaczny wzrost zużycia węgla z importu. Import węgla w 1995 r. wynosił około 16 mln t. Natomiast w 2001 r. zwiększył się ponad dwukrotnie do poziomu około 37 mln tpu. Największym eksporterem węgla do Niemiec pozostaje Polska, która w 2000 r. dostarczyła 6,5 mln t [1]. Niemieckie górnictwo węgla kamiennego, mimo procesów dostosowawczych w minionych dziesięcioleciach, pozostaje nadal ściśle powiązane z energetyką w Ruhrze i Saarze. Jest znaczącym dawcą impulsów dla gospodarki tych regionów. Niemieckie elektrownie spalają w 50 proc. węgiel rodzimy, natomiast elektrownie w Saarze spalają prawie wyłącznie węgiel z Zagłębia Saary. Także pozostałe elektrownie nie zastąpiły całkowicie węgla krajowego węglem z importu. W Niemczech uzyskano konsensus co do długookresowego udziału (powyżej 2005 r.) rodzimego węgla kamiennego w energetyce (Porozumienie z marca 1996 r.) Bez węgla niemieckiego funkcjonowanie elektrowni byłoby zagrożone i miałoby bezpośredni wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa znajdujące się w ich otoczeniu. Z miejscami pracy w górnictwie węgla kamiennego związane są dalsze miejsca pracy, jak się szacuje - około 120 tysięcy. Utrata tych miejsc pracy miałaby dramatyczne skutki dla regionów górniczych, które już teraz mają ponadprzeciętnie wysokie bezrobocie. Pomoc finansowa dla górnictwa nie "wsiąka" bezpowrotnie, ale wraca do obiegu gospodarczego na skutek siły nabywczej zatrudnionych a także podatków, składek socjalnych i innych świadczeń. Subwencje dla górnictwa węgla kamiennego wyniosły w 2001 r. 4,3 mld EUR, co stanowiło niecałe 3 proc. wszystkich subwencji w Niemczech, których suma wynosiła 155,6 mld EUR. Subwencja dla górnictwa węgla kamiennego zmniejsza się systematycznie od ponad 5 mld EUR w 1996 r. do około 2,8 mld EUR w 2005 r. Są to subwencje mniejsze niż otrzymuje np. transport (24,3 mld EUR) czy też rolnictwo wraz z gospodarką leśną (13,0 mld EUR). W konkluzji można wykazać, że przemiany strukturalne w regionach górniczych Niemiec mogą następować i następują jedynie "w zgodzie" z węglem [2]. Tab. 1. Udział nośników energii w gospodarce Niemiec w 2003 r. [3]
Tab. 2.Zużycie węgla kamiennego w Niemczech w mln tpu [2]
Tab. 3. Zasoby wydobywalne surowców energetycznych w Niemczech w mln tpu [2]
Tab. 4. Wielkość produkcji węgla kamiennego w zagłębiach niemieckich i liczba kopalń [1,2]
Tab. 5 .Zbyt rodzimego węgla kamiennego na rynku wewnętrznym Niemiec w mln tpu [2]
Literatura : [1.] Gabzdyl W., Probierz K. – Pozycja i perspektywy węgla w gospodarce krajów Unii [2.] Gesamtverband des deutschen Steinkohlenbergbaus. Jahresbericht 2002 – Sichere Energie [3.] 5,9 t SKE pro Bundesbürger. Erdöl-Erdgas-Kohle, 2002, nr 1, s.5. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opracował: Wiesław Gabzdyl, Krystian Probierz Politechnika Śląska  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||