Nr 7 - 8 (193 - 194) Lipiec - Sierpień 2011 r.

Ekologiczne priorytety
Fundusz dba o czystość regionu

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, powstały w 1993 roku, realizując swoją misję koncentruje się na: wspieraniu działań proekologicznych podejmowanych przez administrację publiczną, przedsiębiorców, instytucje i organizacje pozarządowe; pozyskiwaniu i zarządzaniu środkami europejskimi ukierunkowanymi na ochronę środowiska i gospodarkę wodną; prowadzeniu operacji na rynku finansowym zapewniających pomnażanie środków. 

-Ekologia, w szerokim tego słowa znaczeniu, nie może się kojarzyć tylko z akcjami „Zielonych” czy innych entuzjastów lecz powinna być postrzegana jako osobna dziedzina przemysłu oparta o koncepcję doskonalenia systemu zarządzania środowiskiem i działań proekologicznych- podkreśla Gabriela Lenartowicz, prezes WFOŚiGW - Dlatego konieczna jest edukacja ekologiczna na wszystkich płaszczyznach. Fundusz jest publiczną instytucją finansową, realizującą politykę ekologiczną województwa śląskiego. Jesteśmy otwarci na potrzeby partnerów, również „małych” klientów i projektów jako rzetelny i skuteczny doradca oraz instytucja gotowa do współpracy w procesie przygotowania i realizacji inwestycji proekologicznych. Działania nasze prowadzimy w sposób zorganizowany i zintegrowany z polityką jakości zgodnie ze Strategią Zrównoważonego Rozwoju. Wdrożyliśmy system zarządzania środowiskowego kierując się zasadą zapobiegania zanieczyszczeniom – Czystszą Produkcją oraz podstawowymi wymaganiami międzynarodowej normy Pn-EN ISO 9001:2005. Należy podkreślić, że opinie o Śląsku, postrzeganego jako region przemysłu ciężkiego, zapylonego i brudnego, pokutują na zasadzie zaszłości i są zgoła nieprawdziwe. Fundusz wspiera finansowo inicjatywy mające na celu rekultywację i rewitalizację terenów zdegradowanych również w wyniku eksploatacji górniczej, ograniczenie niskiej emisji, realizację zadania jakim jest „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”, Śląsk przekształca się w region zielony i czysty. Dzięki naszemu wsparciu, np. bytomską dolinę dolomitową zrekultywowano i zamieniono w atrakcyjny ośrodek sportowy i rekreacyjny zaś na hałdzie, po sosnowieckiej kopalni utworzono trasy narciarskie. 

Jedna z priorytetowych inicjatyw Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach to bezprecedensowy program rewitalizacji wybranych dzielnic śląskich miast. Do jego realizacji służyć ma wykorzystanie obligacji komunalnych oraz innych instrumentów finansowych. Projekt ten dotyczy przede wszyOdpowiedzstkim poprzemysłowych dzielnic czy kwartałów, które najbardziej ucierpiały, zarówno pod względem gospodarczym, społecznym i ekologicznym, w wyniku ekspansywnej działalności przemysłu, głównie górnictwa, hutnictwa, energetyki. Bowiem, zdaniem samorządowców, główną przeszkodą dla szybkiej i skutecznej odnowy zniszczonych części miast naszego regionu jest brak możliwości pokrycia przez gminy pełnych kosztów tych inwestycji. Co roku WFOŚiGW w Katowicach na termomodernizację i rewitalizację obiektów przeznacza ponad 60 mln zł. Koszty kwalifikowane pozwalające na uzyskanie efektów ekologicznych np. wymianę źródła ciepła, modernizację instalacji c.o., ocieplenie ścian, wymienię okna i drzwi można sfinansować do 80 procent wartości zadania. Innych prac robionych przy okazji termomodernizacji czy kosztów przygotowania inwestycji w ten sposób dofinansować nie można. W efekcie, mimo zaangażowania środków Funduszu, pozostawały nie odnowione elewacje, sypiące się schody, przeciekające dachy, zrujnowane instalacje elektryczna itp. Takich straszących swym wyglądem kamienic i całych kwartałów miejskich w naszym regionie jest obecnie bardzo dużo. 

Dlatego, jak podkreśla Gabriela Lenartowicz jedyną szansą aby realnie poprawić jakość życia mieszkańców, a jednocześnie nie spowodować drastycznych podwyżek czynszów, jest rewitalizowanie kompleksowo całych dzielnic wykorzystując na ten cel m. in. obligacje komunalne notowane na rynku Catalyst. Specjaliści z Giełdy Papierów Wartościowych oraz autoryzowani doradcy giełdowi z Warszawy przekonywali śląskich samorządowców do korzyści wynikających z połączenia środków pomocowych Funduszu z giełdowymi obligacjami w celu zmiany wizerunku naszych miast. WFOŚiGW w Katowicach na początek chce przeprowadzić pilotażowy projekt w Rudzie Śląskiej gdzie na pierwszy ogień, w najlepszym tego słowa znaczeniu, ma szanse pójść zabytkowa dzielnica Orzegów. Podobne projekty zapowiedziano w Bytomiu i Mysłowicach. 

WFOŚiGW w Katowicach jest także wiarygodnym partnerem wprowadzającym w życie unijne normy ochrony środowiska naturalnego. Świadczą o tym fakty. Jednym z wielu osiągnięć jest np. realizacja Programu Operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko” dla osi priorytetowych I-Gospodarka wodno- ściekowa oraz II- Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Program ten jest odpowiedzią na szanse i wyzwania jakie wiążą się z przynależnością Polski do Unii Europejskiej. Ma on na celu podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej, przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Program finansowany jest z dwóch źródeł UE: Funduszu Spójności (22,2 mld € ) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (5,7 mld € ). Zatem łączna wartość alokacji wynosi 27,9 mld € z funduszy UE na lata 2007 –2013. Fundusze będą odpowiadały za wdrażanie projektów o wartości nie przekraczającej 25 mln €. Unia Europejska na inwestycje związane z ochroną środowiska przeznaczyła w skali kraju 4,8 mld €. Natomiast przewidywana kwota dofinansowania przez UE dla województwa śląskiego to około 0,8 mld €. Pomimo przeznaczenia znacznych funduszy UE na projekty Programu, środki te nie są wystarczające do wypełnienia zadań akcesyjnych Polski w takich obszarach jak ochrona środowiska czy energetyka. Na projekty z tych dziedzin przeznaczane będą również środki krajowe-publiczne i prywatne. Do zadań powierzonych Funduszowi należą działania w zakresie przygotowania i oceny projektów w tym: monitorowanie przygotowania projektów umieszczonych w „Indykatywnym Wykazie Indywidualnych Projektów Kluczowych, w tym Dużych”; przedstawianie Instytucji Pośredniczącej (IP) wniosku dla ocenionych pozytywnie projektów celem podjęcia decyzji o dofinansowaniu; dokonywanie oceny formalnej wniosków składnych w procedurze konkursowej oraz przekazywanie wyników oceny do IP; zawieranie umów z beneficjantami. Dzisiaj Fundusz to dobrze funkcjonujące na rynku „narzędzie” finansowania ochrony środowiska. Stopniowo, dzięki współpracy z samorządami i pomocy programów Unii Europejskiej zaczęto z sukcesami prowadzić batalię o czystość wody, ziemi i powietrza Dzięki temu dziś Śląsk nie jest już regionem tonącym w brudzie i toksycznych dymach. 

Kontynuując swoje plany Rada Nadzorcza Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 27 czerwca bieżącego roku przyjęła nowelizację Zasad Udzielania Dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Katowicach obowiązującą od 1 sierpnia i Listę Przedsięwzięć Priorytetowych planowanych do dofinansowania ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach na 2012 rok. Lista obejmuje osiem priorytetów i jest bardzo szczegółowa. Toteż nie sposób omówić wszystkich w jednym tekście. W ramach priorytetu pt. „Ochrona zasobów wodnych” mieści się zarówno ochrona wód jak i gospodarka wodna. Poprawa wód powierzchniowych i podziemnych dotyczy ochrony wód ujmowanych do celów pitnych i realizacji zadań „Programu Odra 2006” oraz Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Budowa, rozbudowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych obejmuje tereny aglomeracji o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) powyżej 2000.Planowana jest także budowa oczyszczalni przydomowych lub systemów odprowadzania ścieków oraz budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków przemysłowych lub bytowych i systemów odprowadzania ścieków. Urządzenia monitorujące lub wodne zwiększą bezpieczeństwo przeciwpowodziowe. Ochrona przed powodzią i suszą będzie skuteczniejsza dzięki budowie lub modernizacji zbiorników małej retencji w szczególności ujętych w „Programie małej retencji dla województwa śląskiego” oraz uzupełnienia w sprzęt przeciwpowodziowy Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej lub wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych. Priorytet nr 2 dotyczy gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi. Coraz lepsze efekty w tym zakresie mają być uzyskane dzięki minimalizacji ilości powstających odpadów, wzrostu wtórnego wykorzystania i ograniczenia składowania pozostałych odpadów. Budowa oraz modernizacja składowisk, zamykanie składowisk odpadami oraz likwidacja mogilników i magazynów przeterminowanych środków ochrony roślin oraz „dzikich wysypisk” Realizacja inwestycji zgodnych z Planem Gospodarki Odpadami będzie wspierana finansowo ze środków zagranicznych. „Polepszenie jakości powietrza i ochrona klimatu ziemi” (priorytet nr 3) obejmuje ograniczenie emisji pyłowo-gazowej w tym tzw. „niskiej emisji”, zwiększenie efektywności energetycznej oraz zastosowanie odnawialnych lub alternatywnych źródeł energii. Służą temu następujące inwestycje: wdrażanie projektów nowoczesnych, efektywnych i przyjaznych środowisku układów technologicznych oraz systemów wytwarzania, przesyłu lub użytkowania energii; budowa lub zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny ekologicznie i energetycznie; budowa i modernizacja systemów redukcji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych; wdrażanie obszarowych programów ograniczenia emisji pyłowo-gazowych; termoizolacja budynków w zakresie wynikającym z audytu energetycznego; wykorzystanie metanu z kopalń węgla kamiennego; -instalacje do produkcji paliw niskoemisyjnych lub biopaliw; wymiana autobusów komunikacji miejskiej z wprowadzeniem do eksploatacji pojazdów z napędem hybrydowym; wdrażanie programów lub projektów zwiększających efektywność energetyczną, w tym z zastosowaniem odnawialnych lub alternatywnych źródeł energii. Priorytet nr 4 to szeroko rozumiana ochrona przyrody i krajobrazu. Obejmuje wdrażanie strategii i systemów funkcjonowania i rozwoju obszarów chronionych, w tym przede wszystkim NATURA 2000 oraz działania związane z ochroną parków krajobrazowych oraz o charakterze regionalnym, użytków ekologicznych, pomników przyrody również obiektów przyrody nieożywionej. Kolejne przedsięwzięcie dotyczy edukacji ekologicznej mieszkańców naszego regionu oraz propagowania działań prelogicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, organizowania konkursów ekologicznych o zasięgu ponadlokalnym, tematycznych seminariów, sympozjów i konferencji. Natomiast doposażenie uczelnianych laboratoriów na kierunkach kształcenia i specjalizacjach związanych z ekologią współfinansowane jest z zagranicznych programów pomocowych. Ważnym elementem tego priorytetu jest upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej i celów produkcji rolniczej metodami ekologicznymi. Priorytet nr 7 dotyczy zapobiegania poważnym awariom w środowisku, ograniczenia wystąpienia ich ryzyka oraz minimalizacją skutków. „Zarządzanie środowiskowe w regionie” opiera się m. in. na systemie rozwoju i funkcjonowaniu obszarów (przestrzeni) chronionych oraz programie odtworzenia i utrzymania obiektów przyrodniczych i kulturowych poprzez opracowanie baz danych oraz dokumentacji do planów ochrony parków krajobrazowych i rezerwatów. Listę priorytetów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach zamyka priorytet pt. „Profilaktyka zdrowotna” skupiający się głównie na profilaktyce zdrowotnej dzieci z obszarów, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska naturalnego.

Oprac: Mira Borkiewicz Kolumna dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach