Nr 01 - 02 (175 - 176) Styczeń - Luty 2010 r.

W ZADBANYCH I ZIELONYCH MIASTACH LEPIEJ SIĘ MIESZKA
200 MLN EURO DO WZIĘCIA

Współczesne tzw. czyste technologie węglowe pozwalają na znaczące zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne procesów związanych z wykorzystaniem węgla w różnych dziedzinach gospodarki. 

Poprzemysłowe dziedzictwo województwa śląskiego wcale nie musi stanowić dla niego ciężaru. Opustoszałe tereny po kopalniach, hutach oraz innych zakładach i stojące na nich budowle, często o zabytkowym charakterze, mogą stać się obiektami ciekawymi dla turystyki - czego dowodem duże zainteresowanie „Szlakiem zabytków techniki”. Przede wszystkim jednak tereny po zlikwidowanych zakładach atrakcyjne są dla inwestorów krajowych i zagranicznych. 

- O atrakcyjności naszego regionu dla inwestorów decyduje nie tylko rozbudowana infrastruktura i dobrze wykształceni fachowcy, ale i otoczenie, w którym ludzie przebywają na co dzień - podkreśla Gabriela Lenartowicz, prezes Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach - Piękny krajobraz ma walory zarówno estetyczne, jak i ekologiczne. W zadbanych i zielonych miastach lepiej się mieszka. Takie miejsca przyciągają też więcej gości, co bezpośrednio przekłada się na zamożność mieszkańców. Niestety, na razie większość z nas potrafi zadbać głównie o estetykę w swoim mieszkaniu. O to co wspólne, co na zewnątrz, nie dbamy. Nie wywieramy nacisku na samorząd, żeby uporządkował tereny w mieście. W tej sytuacji wielu inwestorów chętnie buduje na Śląsku fabryki, a jeśli chodzi o mieszkanie, to wybiera Kraków lub Wrocław. Tymczasem w ramach działań współfinansowanych przez Unię Europejską można też uzyskać środki na rewitalizacją terenów zdegradowanych przez górnictwo oraz inne dziedziny przemysłu. Ten problem staje się już dzisiaj jedną z bardziej uciążliwych, nierozwiązanych kwestii ekologicznych. Mimo, że takich terenów w naszym województwie jest bardzo dużo, w organizowanych prze Fundusz konkursach, wniosków o dofinansowanie terenów zdegradowanych było bardzo mało. Myślę, że warto skorzystać z tej szansy, bo pomoc unijna o tak dużej skali już się nie powtórzy, a zdegradowane obszary i tak trzeba będzie przywrócić otoczeniu. 

Ogromne znaczenie w realizowaniu inwestycji proekologicznych pełni WFOŚiGW w Katowicach, który jest instytucją wdrażającą Program Operacyjny „Infrastruktura i Środowisko” w ramach dwóch priorytetów: I -Gospodarka wodno- ściekowa oraz II- Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Beneficjentami dofinansowania działań w tych zakresach są: jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, podmioty świadczące usługi z zakresu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Program ten jest odpowiedzią na szanse i wyzwania jakie wiążą się z przynależnością Polski do Unii Europejskiej. Działanie 2.2 ma na celu zwiększanie ilości terenów przywróconych do właściwego stanu przez rekultywację terenów zdegradowanych, zabezpieczenie osuwisk oraz brzegów morskich przed zjawiskiem erozji. Maksymalny poziom dofinansowania z funduszy UE to 85% wydatków kwalifikowanych, zaś minimalna wartość projektu wynosi 20 mln PLN. Do wykorzystania jest 200 mln euro z funduszy UE. 

Kiedy spojrzymy na Śląsk z lotu ptaka- ujrzymy rozległe tereny zielone, porosłe drzewami dawne hałdy pogórnicze ,jak również skansen przyrody jakim jest „Sygiet” w okolicach Bytomia, miasta które „na węglu stało”. Ale przede wszystkim naszą wizytówką jest Wojewódzki Park Kultury w Chorzowie, będący jednym z największych i najatrakcyjniejszych w Europie. A przecież zbudowano go na terenach przypominających ongiś księżycową pustynię z zapadliskami po „biedaszybach”, z których w latach wielkiego kryzysu biedni mieszkańcy Śląsk wybierali węgiel. 

Jak podkreśla prezes Lenartowicz powinniśmy dążyć do tego, aby nasz region uczynić również atrakcyjnym pod względem turystycznym i czerpać z tego dochody Oczywiście nie zbudujemy tutaj kolejnego Disneylandu, ale w oparciu o istniejący potencjał można stworzyć innego typu atrakcyjne obiekty. W województwie śląskim na realizację inwestycji proekologicznych przeznacza się rocznie ok.1,5 mld zł rocznie. W tym 25% stanowi udział środków Wojewódzkiego i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dzięki współpracy z samorządami i pomocy Unii Europejskiej zaczęto z sukcesami prowadzić batalię o czystość wody, ziemi i powietrza. Dzięki temu dziś Śląsk nie jest już regionem tonącym w brudzie i toksycznych dymach. 

Rekultywacja zdegradowanych obszarów dawnej kopalni dolomitu w Bytomiu, wspierana funduszami WFOŚiGW, przeobrażona została w atrakcyjny ośrodek sportowy i rekreacyjny. W miejscu dolomitowego wyrobiska, które pozostało po dawnym kamieniołomie zachowały się wyjątkowe, charakterystyczne formy krajobrazu, pełne wykrotów, zapadlisk oraz form krasowych, powstałych na skutek poddania dolomitowej skały działalności erozyjnej wody. Sprzyja to rozwojowi specyficznych gatunków roślin i zwierząt, których bogactwo pozwoliło na ustanowienie w tej okolicy stanowisk dokumentacyjnych przyrody. Dolina posiada ponadto wyjątkowy mikroklimat, polegający na obniżeniu średniej temperatury w stosunku do otaczającego terenu o 2 stopnie, co pozwala na dłuższe utrzymywanie się śniegu. Ponadto w rejonie Suchej Góry rzadziej niż w innych częściach kraju pada deszcz, a słońce częściej świeci. Sąsiedztwo rezerwatu leśnego "SEGIET" jeszcze bardziej podnosi walory przyrodnicze. Korzystna pod względem lokalizacji dolina została wykorzystana do stworzenia całorocznego ośrodka narciarskiego. Na trzech trasach narciarskich o długości łącznie 700m, z czego jedna pokryta tworzywem sztucznym, działają dwa wyciągi orczykowe, a dla najmłodszych park zimowy i karuzela do nauki jazdy na nartach. Jest tor saneczkowy i cztery zróżnicowane tematycznie trasy rowerowe. Trasy budowane były od podstaw według projektu, którego parametry techniczne wzorowane są na alpejskich nartostradach. Praktycznie w centrum przemysłowej aglomeracji powstał ośrodek, przyczyniający się do dalszego rozwoju turystyki w regionie i jedna z największych atrakcji Bytomia. Na tych inwestycjach jednak nie koniec. Obecnie przygotowywane są kolejne projekty m.in. Dino Park, którego integralną częścią będzie Dino Ścieżka. Postawione tam zostaną rzeczywistej wielkości modele dinozaurów uzupełnione tablicami edukacyjnymi. Planowana jest również budowa archeologicznego placu zabaw dla dzieci, kino samochodowe, ogród zimowy, centrum tenisowe. Rozwijane są również przedsięwzięcia developerskie związane z realizacją projektów „Budowa osiedla Zielone Wzgórza I” oraz „Budowa Osiedla Zielone Wzgórza III”. W miejscu niezagospodarowanych nieużytków, często stanowiących miejsce nielegalnego wysypywania odpadów, powstaną inwestycje budowy osiedla domów jednorodzinnych oraz apartamentowca. Inwestycje te przyczyniają się również do powstawania szeregu miejsc pracy związanych z działalnością ośrodka. 

Kolejnym przykładem przedsięwzięć rekultywacyjnych i rewitalizacyjnych jest Park Amelung oraz przylegające do niego tereny, na których wybudowano osiedle mieszkaniowe. Amelung wygrał konkurs, zorganizowany przez Urząd Marszałkowski, na najpiękniejszą przestrzeń publiczną. Położony jest u zbiegu ulic Żołnierzy Września i 3-go Maja w Chorzowie gdzie znajdował się zanieczyszczony i zdegradowany teren poprzemysłowy o powierzchni 15,68 ha. Obszar o ciekawym ukształtowaniu obejmował dwa zanieczyszczone akweny. Powstały one w latach dwudziestych ubiegłego stulecia w wyniku górniczego obniżenia powierzchni i do lat osiemdziesiątych stanowiły rezerwuar wody dla rejonu górniczego Barbara. Jeszcze do niedawna w obrębie akwenów usytuowane były obiekty przemysłowe: zabudowania nad szybem Karolina i kolej kopalni piasku Jaworzno Szczakowa. Głównym celem projektu była poprawa warunków korzystania z terenu oraz podniesienie walorów krajobrazowych i estetycznych z zachowaniem istniejących siedlisk płazów i ptactwa wodnego. Osiągnięcie tego wymagało jednak istotnych przekształceń powierzchni, oczyszczenia wód akwenów, ujęcia odpływu ścieków i odpowiedniego zagospodarowania zieleni. Prace nad ukształtowaniem i zagospodarowaniem terenów przylegających do akwenów obejmowały regulację linii brzegowej uwzględniając charakter rekreacyjny, złagodzenie nachylenia skarpy północnej w celu ułatwienia dostępu i poprawy bezpieczeństwa, wykonanie ścieżek pieszych i rowerowych wraz z małą architekturą typową dla zespołów parkowych. Konieczne były nowe nasadzenia i częściowa wymiana roślinności eliminująca chore osobniki i poprawiająca estetykę terenu.

Na Śląsku wiele dawnych hałd pogórniczych zostało przywróconych środowisku.

Zrewitalizowany teren w Bytomiu.

Mira Borkiewicz Kolumna dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach