Nr 11 - 12 (161-162) Listopad - Grudzień 2008 r.

BĘDZIE ŁADNIEJ
KRAJOBRAZ PO KOPALNI

Nadal sporo jest terenów straszących nieczynnymi szybami i innymi urządzeniami górniczymi, pełnych hałd, gdzie strach wejść, a żadne auto poza terenowcem tam nie trafi. Wbrew pozorom gospodarzą tu nie tylko panowie z wózeczkami zbierający surowce wtórne. Jest podmiot gospodarczy, który w imieniu Skarbu Państwa odpowiada za rewitalizację obszarów byłych kopalń, udostępnienie ich potencjalnym inwestorom oraz tworzenie tamże nowych miejsc pracy.

To Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. z Bytomia istniejąca od roku 2000. 

– Naszym zasięgiem obejmujemy z jednej strony na zachodzie byłe kopalnie wałbrzyskie, z drugiej kopalnie znajdujące się na granicy Górnego Śląska i Małopolski. Mówiąc obrazowo sięgamy od Nowej Rudy do Trzebini – mówi dyrektor Biura Zagospodarowania i Sprzedaży Majątku tej spółki Włodzimierz Kulisz. Sam przez wiele lat był związany z, również nie istniejącą KWK Siemianowice, a następnie pełnił przez dwie kadencje funkcję prezydenta Siemianowic Śl. 

Doświadczenia z branży górniczej oraz samorządowej doskonale się uzupełniają w przypadku dyrektora Włodzimierza Kulisza, ale o tym na zakończenie. Podajmy może kilka przykładów. Na czoło wysuwa się tutaj Noworudzki Park Przemysłowy stworzony na Polu Słupiec byłej KWK Nowa Ruda . Kosztem ok. 40 mln zł zainwestowanych w tereny pokopalniane wyremontowano tutaj m.in. łaźnię szkolną (w której urządzono Inkubator przedsiębiorczości). We wrześniu ubiegłego roku oddano do użytku halę o powierzchni 10 tysiąca metrów kwadratowych w której zlokalizowana jest produkcja obudów teleinformatycznych, energetycznych i sterowniczych (firma nosi nazwę ZPAS). Dzięki takim udogodnieniom firma ta mogła skupić się na zakupie odpowiednio nowoczesnej linii technologicznej służącej produkcji szaf. W Noworudzkim Parku Przemysłowym przygotowywana jest też druga hala o powierzchni 4 tysięcy mk. Stworzono również odpowiednią infrastrukturę drogową, bez której niemożliwe byłyby wszystkie te przedsięwzięcia. Fundusze na inwestycje w Noworudzkim Parku Przemysłowym pozyskano w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrostu Konkurencyjności Przedsiębiorstw - działanie 1.3 - oraz wcześniej z Kontraktu regionalnego. 

– Kolejny taki park powstaje w Jaworznie na terenie byłej kopalni „Jan Kanty”. Generalnemu remontowi poddano tutaj siedzibę starej dyrekcji, dodajmy ocieplonej jeszcze zawierającym azbest acekolem. W nowoczesnym budynku znalazła swoją siedzibę miejscowa Agencja Rozwoju Lokalnego oraz grupa przedsiębiorców. Dużo prac tu prowadzonych było przy rekultywacji terenu. Na uwagę zasługuje dobra współpraca z władzami miejskimi Jaworzna, którym również zależy na przywróceniu do życia dawnych terenów kopalni – powiedział nam dyrektor Włodzimierz Kulisz. 

Kolejnego przykładu nie trzeba daleko szukać. Przyszły Park Przemysłowy „Chrzanowsko - Trzebiński” znajduje się w rejonie eksploatacji dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Siersza”. Przy jego zagospodarowaniu Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. współpracuje z Krakowskim Parkiem Technologicznym, spółką zarządzającą Krakowską Specjalną Strefą Ekonomiczną oraz Małopolską Agencją Rozwoju Regionalnego. Bardzo dobrze rozwija się ponadto współpraca Spółki Restrukturyzacji Kopalń zagospodarowującej tereny byłych zakładów górniczych z Katowicką Specjalną Strefą Ekonomiczną. Przejawem tej współpracy jest m.in. KWK Niwka – Modrzejów, gdzie na miejscu niegdyś osadników część swej produkcji zlokalizowała znana firma motoryzacyjna Magnetti – Marelli (kooperująca głównie z koncernem Fiata) a następne trzy działki przygotowywane są pod potrzeby kolejnych inwestorów. 

Również we współpracy z lokalnym samorządem zrekultywowano tereny byłej KWK 1 Maja znajdującej się w Wodzisławiu Śl. – Wilchwach. Podobny przypadek współdziałania gminy i SRK zanotowano w Jastrzębiu – Zdroju, gdzie przestaną straszyć zabudowania i nieużytki po KWK Moszczenica. Ciekawym przykładem rewitalizacji krajobrazu po eksploatacji węgla jest KWK Rozbark w Bytomiu. Okazałe obiekty tej kopalni nie są raczej ozdobą praktycznie centrum tego miasta. Gmina Bytom stworzyła szeroki program przywrócenia do życia tej kopalni. Powstał projekt architektoniczny uwzględniający m.in. renowację pięknego obiektu cechowni kopalnianej (niespotykana więźba dachowa) oraz innych obiektów pokopalnianych; powstać ma również nowa sieć drogowa wewnątrz kopalni. Być może na KWK Rozbark zostanie utworzony skansen górniczy. 

Bardzo ciekawym pomysłem jest stworzenie Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń z siedzibą w Czeladzi, zakładu zajmującego się odpompowaniem wody z tzw. zrobów zlikwidowanych kopalń, które mogłaby zagrażać sąsiednim, nadal funkcjonującym kopalniom. W niektórych przypadkach temperatura tej wody może ją uczynić użyteczną do ogrzewania np. mieszkań. Projekt taki zrealizowano już w Holandii, bo mało kto wie o tym, że w Krainie Tulipanów również kiedyś fedrowano. Np. w mieście Heerlen. Program takiego zastosowania kopalnianych wód głębinowych nosi nazwę „Remining lovex”. Dodajmy iż Spółka Restrukturyzacji Kopalń SA ma pod swoją pieczą również górnicze budynki mieszkalne. Jest tego sporo, gdyż aż ok. 4 tysiące mieszkań. 

Spółka Restrukturyzacji Kopalń SA w pozyskiwaniu inwestorów zagospodarowujących tereny byłych kopalń stosuje jedną zasadę – stara się przede wszystkim współpracować z władzami lokalnymi oraz dba o to, aby dany teren został zużytkowany kompleksowo to znaczy, aby weszły na niego z inwestycjami duże firmy, dysponujące odpowiednimi technologiami i kapitałem, mające swoją wizję rozwoju. 

W tym momencie spożytkowane zostały doświadczenia byłego prezydenta Siemianowic a obecnie dyrektora SRK Włodzimierza Kulisza. Parcelacja bowiem obiektów i terenów tylko pomiędzy mini firmy nie gwarantuje przyszłości i rzeczywistej zmiany oblicza byłych kopalń. W roku 2009 SRK czekają zmiany – zostanie do tego podmiotu włączona spółka córka: Bytomska Spółka Restrukturyzacji Kopalń Sp. z o.o. 

Krajobraz po górnictwie będzie ulegał przekształceniom jeszcze przez wiele lat.

Zbigniew A. Wieczorek Kolumna dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach