Nr 11 - 12 (161-162) Listopad - Grudzień 2008 r.

ZMIANY NA ŚWIATOWYM RYNKU ENERGETYCZNYM
NA ŚWIECIE WZROŚNIE ROLA WĘGLA ?

W Ministerstwie Gospodarki zaprezentowano raport World Energy Outlook 2008, przygotowany przez Międzynarodową Agencję Energetyczna (IEA). Z raportu wynika, że światowe zapotrzebowanie na surowce energetyczne, w tym węgiel, będzie znacząco rosło przynajmniej do roku 2030.

- World Energy Outlook to najbardziej zaawansowana i kompleksowa publikacja nt. światowej energetyki. Raport Międzynarodowej Agencji Energetycznej będzie dla nas cennym źródłem informacji podczas prac nad “Polityką energetyczną Polski do 2030” r. - przekonuje Waldemar Pawlak, wicepremier, minister gospodarki. 

W opinii wicepremiera szacunki i analizy zawarte w raporcie IEA są najlepsze na świecie. 

- W dobie światowego kryzysu konieczne jest całościowe spojrzenie na energetykę. Aktualnie odnotowujemy spadek cen nośników energii. Jeżeli jednak z tego powodu zahamowane zostaną inwestycje, to za kilka lat znów możemy mieć do czynienia z szokiem cenowym, wywołanym niedoborem dostaw - mówi W.Pawlak. 

Także zdaniem dr. Fatiha Birola, głównego ekonomisty IEA, kryzys finansowy będzie mieć wpływ na ceny surowców energetycznych. Z raportu wynika, że inwestycje w światową infrastrukturę energetyczną wymagają nakładów rzędu 26 bln dol. 

- Oznacza to wydatki przekraczające 1 bln dol. rocznie. Kryzys finansowy może je ograniczyć i w konsekwencji doprowadzić do zachwiania pomiędzy popytem a podażą - powiedział dr Fatih Birol. 

Udział sektora elektroenergetycznego w tych wydatkach wynosi 13,6 bln dol. (52 proc.). Większość pozostałych inwestycji przypada na ropę i gaz, zwłaszcza w zakresie poszukiwania i rozwoju, w większości w regionach spoza OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, zrzeszające najbardziej rozwinięte gospodarczo kraje świata, w tym Polskę). 

Raport przewiduje, że obecny kryzys finansowy nie dotknie inwestycji długoterminowych, ale może doprowadzić do opóźnień w realizacji bieżących projektów, w szczególności w sektorze elektroenergetycznym. 

Zapotrzebowanie na węgiel rośnie najszybciej 

Analizy MAE wskazują, że światowy popyt na energię wzrośnie do 2030 r. aż o 45 proc. Zasadniczym źródłem energii jeszcze przez wiele lat pozostanie ropa naftowa. Największy wzrost zapotrzebowania na ten surowiec będzie widoczny w krajach spoza OECD, głównie w Chinach (wzrost o 43 proc.) oraz na Bliskim Wschodzie i w Indiach (wzrost o 20 proc.). 

Jak szacują eksperci Agencji, w 2030 r. produkcja ropy osiągnie poziom 104 mln baryłek dziennie. 

- W związku ze spadkiem produkcji oraz wzrostem popytu konieczne jest uruchomienie dodatkowych mocy wydobywczych w ilości 64 mln baryłek na dobę. To sześciokrotnie więcej niż wydobywa się obecnie w Arabii Saudyjskiej - powiedział Fatih Birol. Jego zdaniem koszt produkcji ropy oraz jej cena końcowa będą w najbliższych latach wyjątkowo niepewne. - Najbardziej widocznym dziś zagrożeniem podaży nie jest brak zasobów, ale brak inwestycji - wyjaśnił. 

Jak poinformował Fatih Birol, w światowym bilansie energetycznym wyraźnie wzrośnie rola węgla. Więcej niż jedna trzecia przyrostu zapotrzebowania na energię będzie zaspokajana właśnie przez węgiel. Już teraz zapotrzebowanie na ten surowiec rośnie najszybciej ze wszystkich nośników energii. 

Raport prognozuje, że światowy popyt na węgiel będzie rósł średnio o 2 proc. Rocznie i jego udział w globalnym popycie na surowce energetyczne wzrośnie z 26 proc. w roku 2006 do 29 proc. w roku 2030. Około 85 proc. wzrostu konsumpcji węgla na świecie będzie pochodzić z sektora elektroenergetycznego w Chinach i Indiach. 

Drugim po węglu największym źródłem energii elektrycznej staną się już po 2010 r. źródła odnawialne (OZE). 

- Wpłynie na to wzrost cen paliw kopalnych a także zaangażowanie rządów w promocję OZE i malejące koszty inwestycyjne – powiedział dr Birol. W okresie objętym prognozą MAE, udział energii wyprodukowanej z OZE, wyłączywszy biomasę i elektrownie wodne, będzie rósł szybciej niż jakiekolwiek inne źródło energii na świecie - średnio o 7,2 proc. rocznie. 

WEO 2008 zakłada procentowy spadek udziału energii nuklearnej w produkcji energii elektrycznej z 15 do 10 proc. Pomimo tego wielkość energii produkowanej w elektrowniach atomowych ma rosnąć we wszystkich głównych regionach gospodarczych świata, w wyjątkiem europejskich państw OECD. 

Surowców nie zabraknie 

W tzw. scenariuszu referencyjnym WEO 2008 przewiduje się, że światowe zasoby ropy są wystarczająco duże, aby zaspokoić prognozowany wzrost produkcji nawet po roku 2030. Z raportu wynika, że całkowita ilość możliwych do wydobycia zasobów konwencjonalnej ropy, na które składają się wstępnie potwierdzone i prawdopodobne złoża z odkrytych pól, wzrost zapasów oraz ropa, która dopiero zostanie odkryta, szacowana jest na 3,5 bln baryłek. Jedynie ok. jednej trzeciej z tych zasobów została wydobyta do chwili obecnej. 

Z WEO 2008 wynika, że udokumentowane złoża gazu wynoszą 180 bln m sześć. - co daje ok. 60 lat nieprzerwanego wydobycia na obecnym poziomie. W dokumencie podkreślono, że pomimo iż w ostatnich latach odkrywa się coraz mniej gazu i ropy to poziom odkryć przekracza poziom wydobycia. 

Wzrost emisji CO₂ 

Analitycy IEA prognozują dalszy wzrost światowej emisji CO₂ i innych gazów cieplarnianych. - Tylko w sektorze energetycznym światowe emisje CO2 wzrosną z 28 giga ton (Gt) w 2006 r. do 41 Gt w 2030 r. – poinformował Fatih Birol. 

Za trzy czwarte prognozowanego wzrostu emisji będą odpowiedzialne Chiny, Indie i kraje Bliskiego Wschodu. W tzw. scenariuszu referencyjnym, prognozowany wzrost emisji gazów cieplarnianych doprowadzi do podwojenia ich stężenia w atmosferze pod koniec XXI wieku. Skutkiem tego ma być średni wzrost temperatury na świecie nawet o 6 stopni Celsjusza. Scenariusz referencyjny wskazuje na ciągły wzrost emisji CO₂ i innych gazów cieplarnianych. 

W opinii autorów WEO 2008, aby uniknąć nagłych i nieodwracalnych zmian klimatu konieczna jest znaczna dekarbonizacja światowego systemu energetycznego. Najefektywniejszym sposobem redukcji emisji będzie według analityków IEA wydajne użytkowanie energii oraz wdrażanie technologii niskowęglowych. 

Nowy świat 

W WEO 2008 podkreślono, że w roku 2030 świat energii będzie wyglądał zdecydowanie inaczej niż obecnie. Możemy być pewni rosnącego znaczenia Chin, Indii, krajów Bliskiego Wschodu i innych państw spoza OECD na rynkach energetycznych i w emisjach CO2, szybko rosnącej dominacji narodowych koncernów naftowych oraz pojawienia się technologii niskowęglowych. 

Autorzy przekonują, że sektor energetyczny będzie musiał odegrać łowną rolę w ograniczaniu emisji gazów cieplarnianych m.in. poprzez poprawę efektywności, szybkie przestawienie się na odnawialne źródła energii oraz niskowęglowe technologie.

Donald Dusek