Nr 7-8 (133-134) Lipiec - Sierpień 2006 r.

WIELKA BRYTANIA
STAWIA NA WĘGIEL

Główne wyzwania, jakie stoją przed rządem Wielkiej Brytanii to zagwarantowanie aby w nadchodzących dekadach zostały zabezpieczone potrzeby energetyczne tego kraju, przy jednoczesnym rozwiązywaniu sprawy zmian klimatu. Między innymi poprzez redukcję emisji CO₂. Z tego powodu rząd Zjednoczonego Królestwa zainicjował przegląd polityki energetycznej.

Przegląd ten rozpoczął się w listopadzie 2005 r, kiedy premier Tony Blair i minister ds. handlu i przemysłu Alan Johnson zwrócili się z zapytaniem o postęp Zjednoczonego Królestwa w odniesieniu do średnich i długofalowych celów wyznaczonych w Białej Księdze Energii 2003. 

Cele wynikające z tego przeglądu można przedstawić następująco: 

• Wprowadzenie Wlk. Brytanii na drogę redukcji emisji CO2 o około 60% do 2050 roku, przy czym znaczący postęp w tym względzie musiałby być zauważalny już do roku 2020, 
• Utrzymanie niezawodności dostaw energii, 
• Promowanie konkurencyjnego rynku w Zjednoczonym Królestwie, 
• Podniesienie tempa zrównoważonego wzrostu ekonomicznego i poprawa wydajności pracy w kraju, 
• Zagwarantowanie sytuacji, aby każdy dom był odpowiednio i bezpiecznie ogrzewany. Zwrócono się z prośbą, aby odpowiednie propozycje w zakresie polityki energetycznej zostały przedstawiono do lata roku 2006. W styczniu tego roku opublikowano „Wyzwania stojące przed energetyką Zjednoczonego Królestwa”, jako dokument konsultacyjny nawiązujący do spraw, o których mowa. 

Niektórzy komentatorzy postrzegali go jako przegląd problemów związanych z energią jądrową. Dokument ten jednak nie odnosił się tylko do jednego paliwa pierwotnego. Biała Księga Energetyczna pozostawia otwartą sprawę budowy nowych elektrowni jądrowych oraz zwraca uwagę na fakt, że decyzje o budowie takich elektrowni powinny być podejmowane już teraz. Biała Księga zawiera jednak jeszcze wiele innych spraw związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego, które powinny być przedmiotem dyskusji podczas zaproponowanego okresu konsultacyjnego. Są to, między innymi, sprawy obejmujące konkurencję na rynku energetycznym, sprawność energetyczną, jak i kierunki rozwoju transportu, które wpłyną na wykorzystanie energii oraz zapewnienie takiej sytuacji by każdego było stać na oświetlenie i ogrzanie swojego domu. 

Od pojawienia się Białej Księgi, Wlk. Brytania dokonała prawdziwego postępu w zabezpieczeniu swojej przyszłości energetycznej. Ostatnie szacunki pokazują, że całkowita emisja gazów cieplarnianych spadła o 14,6% poniżej poziomu z roku 1990, co oznacza że Zjednoczone Królestwo osiągnęło swój cel wynikający z podpisanego protokołu z Kyoto sześć lat wcześniej. Kraj ten powiększył ilość energii ze źródeł odnawialnych. W ubiegłym roku ( 2005) wyprodukowano tu rekordową ilość energii z wiatru. Jest to jedyny z ośmiu krajów na świecie, który osiągnął próg 1000 MW zainstalowanego potencjału produkcji energii z wiatru. Do 2008 roku Zjednoczone Królestwo przeznaczy 500 mln £ aby bardziej rozwinąć długoterminową produkcję energii ze źródeł odnawialnych i technologię o niskiej emisji CO2. Przez prawie dekadę mieszkańcy UK cieszyli się z najtańszych rachunków płaconych za energię w Europie, a 4 mln ludzi nie cierpiało na niedostatek paliwa od 1997 roku. Sytuacja ta uległa zmianie. W Zjednoczonym Królestwie podaż gazu spadła szybciej niż przewidywano i kraj ten stał się importerem gazu netto. Prawdopodobne do roku 2010 stanie się również importerem netto ropy . Sytuacja ta sprawia, że kraj ten stanął przed większymi wyzwaniami niż przedtem. Nieporozumienia pomiędzy Rosją a Ukrainą na początku tego roku wyraźnie ukazały jak ważne jest bezpieczeństwo podaży energii, a jednocześnie doprowadziły do wzrostu cen tego paliwa na całym świecie, w wyniku wzrostu popytu. Tylko w Chinach popyt na energię wzrósł w ciągu roku o więcej niż 15%. Z dostępnych informacji wynika , że w okresie ostatnich trzech lat światowe ceny na paliwa kopalne wzrosły o więcej niż 50%. Tej zimy zaniepokojenie o podaż energii Zjednoczonego Królestwa, w czasie kiedy nowa infrastruktura nie została w pełni uruchomiona, doprowadziło do wysokich hurtowych cen gazu, powodując trudności dla przemysłu, czyli dużych użytkowników gazu. Pokazuje to jak istotne jest zapewnienie takiej sytuacji, by informacje dla przemysłu były przejrzyste i pełne jak tylko jest to możliwe, aby podejmować decyzje inwestycyjne, dając czas, z odpowiednim wyprzedzeniem, dla głównych projektów z zakresu infrastruktury i nowych technologii. 

Ubiegła zima ujawniła również jak cenna jest elastyczność i zróżnicowana podaż źródeł energii. W ostatnich latach wytwarzanie energii na bazie węgla zaspokajało 33% popytu na energię elektryczną W Wlk. Brytanii, przy czym zimą ta wielkość wzrastała do około 40%. W tym roku węgiel w okresie letnim zaspokoił blisko do 50% popytu na produkcję energii, szczególnie w dni powszednie. Jak stwierdza Departament Handlu i Przemysłu elektrownie Zjednoczonego Królestwa wytwarzające energię na bazie węgla pracowały na około 85% potencjału. Elastyczność jest szczególną siłą rynku energetycznego Wielkiej Brytanii. Lekcje z tego doświadczenia nie będą stracone przez producentów rozważających przyszłe opcje inwestycyjne. Patrząc jednak w przyszłość, udział węgla w mieszance energetycznej Zjednoczonego Królestwa wg oczekiwań ma zostać zredukowany do około 16% do roku 2020. Spowodowane jest to w części Dyrektywą Unii Europejskiej o dużych zakładach spalania. Wymaga to zakładów wzbogacania, aby zmniejszyć zanieczyszczenia, szczególnie siarką. Aż ponad 8 GW potencjału, które nie będą w stanie sprostać nowym normom, będzie zamknięte do końca 2015 roku. Niektóre z tych elektrowni zbliżają się do końca swojej działalności. W tym samym okresie, zatrzymanie elektrowni jądrowych zmniejszy udział energii jądrowej z 19% do około 7%. Jaka jest więc przyszłość dla węgla ? 

Rząd Zjednoczonego Królestwa wierzy, że węgiel będzie odgrywał istotną rolę jako część zróżnicowanego i zrównoważonego portfela dostaw energii. Zachęcające jest obserwowanie, jak wielu wytwórców energii dokonuje znacznych inwestycji w odsiarczanie gazów spalinowych, pokazując rzeczywiste zaangażowanie w zapewnienie długoterminowej przyszłości dla produkcji na bazie węgla w Wielkiej Brytanii. Pilną sprawą staje się redukcja negatywnego wpływu węgla na środowisko, modernizacja z uwzględnieniem udoskonalonych technologii spalania w istniejących zakładach, albo budowa nowych elektrowni opalanych węglem, wyposażonych od samego początku w wysoko wydajne zestawy wytwórcze, zaprojektowane tak, aby włączyć kolejną generację czystych technologii spalania węgla. Bardziej czyste wytwarzanie energii jest istotne, jeżeli węgiel ma odgrywać rolę energetyczną w świecie zbudowanym wokół zrównoważonego rozwoju. To jest to, co napędza rozwój strategii technologicznej redukcji CO2. Strategia ta będzie rozwijać mechanizmy, takie jak badanie i podtrzymywanie rozwoju, które będą zachęcały do rozwijania bardziej wydajnych elektrowni opalanych węglem, wykorzystania węgla z biomasą i rozwoju technologii wytrącania CO2 i jego magazynowania. Ta ostatnia technologia może potencjalnie zredukować do 95% emisji CO2 ze spalania węgla. Nie tylko zresztą w produkcji energii elektrycznej ale również w innych procesach przemysłowych. Częścią strategii rządu Zjednoczonego Królestwa jest przyznanie 35 mln £ na wykazanie sprawności tej technologii. To źródło finansowania będzie dostępne przez 4 lata od kwietnia tego roku. Oczekuje się na informacje o innowacyjnych projektach, które będą przedstawione celem ich wsparcia. Przyszłość sektora wytwarzania energii na bazie węgla jest oczywiście kluczem do przyszłości brytyjskiego przemysłu węglowego. Około 85% jego wydobycia jest sprzedawana wytwórcom energii co sprawia, że producenci są bardziej uzależnieni od tego rynku, niż rynek od nich. Rząd wykazał zainteresowanie utrzymaniem przemysłu węglowego poprzez pomoc państwa dla węgla od 2000 roku w kwocie przekraczającej 220 mln funtów. Ponad £ 160 mln pomocy operacyjnej było wypłacane pomiędzy 2000 a 2002 rokiem. Rząd spodziewa się, że będzie płacić w przybliżeniu £ 42 mln pomocy operacyjnej do węgla do końca bieżącego roku finansowego, z wyrównaniem wypłat na decyzje jeszcze nierozstrzygnięte w latach 2006-2007. Pomimo wysokiego poziomu popytu na pomoc inwestycyjną (drugi etap zgłaszania wniosków przekroczył czterokrotność dostępnego budżetu) Departament Handlu i Przemysłu uzyskał informacje od głównych inwestorów, że ta pomoc naprawdę nie zaspokaja potrzeb przemysłu. Dlatego teraz nadszedł odpowiedni czas, aby na nowo spojrzeć na przemysł i ponownie stworzyć najlepszy klimat, który przyciągnie długoterminowe inwestycje dla jego potrzeb. Rząd Zjednoczonego Królestwa przyznaje, że sektor węglowy w dalszym ciągu ma wielkie znaczenie dla kraju, szczególnie tam gdzie zapewnia zatrudnienie, często na obszarach stosunkowo zaniedbanych. Górnictwo utrzymuje również bazę wiedzy, łącznie ze specjalistycznymi górniczymi i inżynieryjnymi umiejętnościami o międzynarodowej wartości. W okresie oczekiwania na wynik przeglądu energetycznego, rząd brytyjski wierzy w przyszłą rolę węgla jako części zróżnicowanej i zrównoważonej mieszanki energetycznej. Nie tylko w przyszłość opartą na węglu importowanym. Zjednoczone Królestwo w dalszym ciągu ma znaczące zasoby węgla. Istnieją argumenty przemawiające za utrzymaniem eksploatacji tych zasobów. Pod warunkiem, że będzie to eksploatacja ekonomicznie uzasadniona. W oparciu o istniejące dane musimy na spokojnie spojrzeć na wszystkie opcje uwzględniając najnowsze fakty i liczby. Sprawy te są złożone i powiązane, nie będzie prostych odpowiedzi ani jednego słusznego rozwiązania. Trzeba będzie rozważyć szereg opcji, aby wpłynąć na sposób w jaki ten kraj zarówno produkuje jak i wykorzystuje swoją energię. Prawdopodobnie należy dokonać trudnych wyborów aby dojść do prawidłowych decyzji, ale tylko poprzez zróżnicowania w ramach mieszanki energetycznej można osiągnąć prawdziwe bezpieczeństwo energetyczne dla Zjednoczonego Królestwa. 

Jeśli chodzi o energetykę opartą na węglu, to ostatnio firma Scottish Power zdecydowała się zainstalować urządzenia do odsiarczania spalin w elektrowni Longannet o mocy 2300 MW. Zwiększy to możliwości spalania rodzimego węgla. Dwie firmy, Scottish Power i Southern Power, zapowiedziały przebudowę swoich elektrowni w Ferrybridge stosują w nich kotły superkrytyczne. RWE i E.On ogłosiły, iż rozważają budowę nowych elektrowni węglowych z wytracaniem dwutlenku węgla i jego magazynowanie w Thames i Humber. Propozycja RWE dotyczy technologii superkrytycznej podczas gdy E.On technologii IGCC. Ogółem 19,6 GW z 28,8 GW będzie posiadało urządzenia do odsiarczania spalin. 

Wszystkie powyższe propozycje i inicjatywy wynikają z rozpoczętej debaty nad „Przeglądem Energetycznym” , o którym mowa powyżej. 

Firma Powerfuel , prowadzona przez byłego właściciela UK Coal R.J. Budge’a oznajmiła otwarcie kopalni Hatfield. Ten projekt finansowany będzie z pieniędzy rosyjskich, jak też budowa elektrowni przy tej kopalni z technologią IGCC o mocy 900 MW. 

Na rynku prognozy cenowe na węgiel i energoelektryczną są stabilne. Węgiel w dalszym ciągu jest tańszy od gazu do produkcji energii elektrycznej, pomimo cen emisji dwutlenku węgla i niższej sprawności elektrowni węglowych.

Kierunki rozwoju sytuacji w gospodarce energią w Wielkiej Brytanii

Zapasy ogółem ( łącznie z zapasami na kopalniach)
Zużycie przez kopalnie, deputaty węglowe
Dostawy węgla własnego w kraju
Bez elektrowni kopalnianych

Oprac. Sylwia Borkowska Na podstawie: World Coal / March 2006 , tab. Euracoal’s Country Report