Nr 11-12 (125-126) Listopad - Grudzień 2005 r.

Potrzeba pieniędzy i woli politycznej
Benzyna z węgla

Specjaliści z Głównego Instytutu Górnictwa, Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla przygotują studium opłacalności budowy instalacji produkującej paliwa płynne z węgla kamiennego. Na skalę przemysłową takie instalacje pracują już w Republice Południowej Afryki.

- Chcemy dowiedzieć się jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby móc zbudować instalację do produkcji paliw płynnych zwęgla oraz ile to będzie kosztowało. Gdyby studium wykonalności pokazało, że jest sens budowania takiej instalacji zaczniemy szukać partnerów, chcących w ten projekt zainwestować – mówi Maksymilian Klank, prezes Kompanii Węglowej. Maksymilian Klank planuje, że studium wykonalności zostanie zbadane również przez niezależnych ekspertów, co ma uciszyć już pojawiające się opinie, że analiza przygotowana przez GIG, AGH i IchPW będzie stronnicza i wykaże, że taka instalacja jest opłacalna. 

Prezes Klank spodziewa się, że benzyna z węgla może być tańsza od tradycyjnej, a jakością nie będzie ustępować tradycyjnej benzynie, otrzymywanemu z ropy. Potwierdzają to również specjaliści rynku paliw płynnych. 

- Dzisiaj baryłka ropy kosztuje ok. 60 dolarów i zdaniem większości analityków nie będzie już nigdy tańsza - przeciwnie, będzie drożeć. Dlatego z całą pewnością trzeba zastanowić się nad alternatywnymi źródłami energii, czyli przywrócić do łask temat biopaliwa i szukać kolejnych alternatywnych źródeł, do których należy możliwość produkcji paliw z węgla – przekonuje Aurelia Kuran-Puszkarska, prezes Polskiej Izby Paliw Płynnych. 

Nawet jeśli ceny ropy spadną, to nie powinien to być spadek aż tak znaczący, żeby nie opłacało uzyskiwać się benzyny z węgla. Większość prognoz dotyczących stanu zasobów ropy naftowej przewiduje, że światowe zasoby tego surowca wystarczą jeszcze na ok. 45 lat. 

Aurelia Kuran-Puszkarska, mówi, że PIPP posiada analizy i opinie ekspertów, które potwierdzają opłacalność budowy takiej instalacji. Prezes zapowiedziała, że Izba zamierza wspierać działania na rzecz rozpoczęcia w Polsce produkcji paliw z węgla; planuje także włączyć się w lobbing i szkolenia w tym zakresie. 

Wstępnie koszty budowy takiej instalacji ocenia się na ok. 2 mld euro, a koszt wyprodukowania jednego litra benzyny na ok. 64 eurocenty, tj. ponad 2,50 zł. Doliczając do tego podatki cena litra benzyny byłaby porównywalna z obecną, chyba że paliwo z węgla byłoby zwolnione (w części lub w całości) z podatku akcyzowego. 

Należy pamiętać, że negatywnie na opłacalność takiej instalacji może wpływać polityka podatkowa państwa. Dzisiaj ok. połowę ceny benzyny stanowią różnego rodzaju podatki i opłaty. Obłożenie takimi samymi obciążeniami podatkowymi benzyny wytwarzanej z węgla mogłoby wpłynąć na utratę opłacalności produkcji. Żeby tego uniknąć PIPP proponuje zwolnienie benzyny z węgla z akcyzy. Przeciwko temu będą prawdopodobnie protestować niektóre koncerny paliwowe, sprzedające benzynę tradycyjną. Nie wykluczone, że zwolnienie z akcyzy dałoby możliwość oszustw przez niektórych sprzedawców benzyn. Dlatego rozsądniejszym wydaje się, zamiast tworzenia ulg dla jednego rodzaju benzyn, przyjęcie jednolitej polityki podatkowej dla wszystkich rodzajów benzyn i paliw. 

- Chcąc pokazać różnicę w kosztach produkcji paliwa z ropy i węgla wystarczy powiedzieć, że tona ropy kosztuje ponad 400 dolarów, a otrzymujemy z niej poniżej tony benzyny. Do otrzymania tony paliwa syntetycznego z węgla trzeba trzy, a licząc z potrzebami energetycznymi - 5 ton węgla, wartych wielokrotnie mniej – wylicza Bolesław Doliński, prezes Związku Pracodawców Branży Paliw Płynnych i Energetycznych. 

Dla wielu produkcja benzyny z węgla brzmi abstrakcyjnie, ale Polska posiada w tej kwestii doświadczenia, choć odległe. W polskich warunkach możliwość produkcji syntetycznej benzyny badał prof. Włodzimierz Kotowski z Politechniki Opolskiej, który w latach 50. XX w. pracował przy tego typu instalacji w zakładach chemicznych w Oświęcimiu; obecnie to Firma Chemiczna Dwory. Według profesora, to najlepsze miejsce na powstanie zakładu produkcji paliw z węgla, ponieważ istnieje tam już jedna trzecia potrzebnej infrastruktury. Zakład mógłby zaopatrywać nie tylko Polskę, ale i inne kraje Unii Europejskiej. 

Jak szacuje prof. Kotowski, granica opłacalności takiej instalacji to produkcja ok. 8-10 tys. ton paliw płynnych na dobę; potrzeba do tego 24-30 tys. węgla, a łącznie z węglem do celów energetycznych i grzewczych - ok. 40-50 tys. ton węgla na dobę. Jego zdaniem najbardziej odpowiedni do tych celów jest węgiel z kopalń byłej Nadwiślańskiej Spółki Węglowej, wchodzących obecnie w skład Kompanii Węglowej. Węgiel ten, razem z transportem, kosztowałby maksymalnie ok. 38 euro za tonę. 

W ocenie prof. Kotowskiego, produkcja paliwa odbywałaby się metodą syntezy Fischera-Tropscha. Paliwo węglowe najnowszej generacji produkuje obecnie południowoafrykański koncern SASOL, który mógłby być zainteresowany inwestycją w Polsce. Według prezesa Klanka, projektem Kompanii zainteresowały się już inne koncerny paliwowe. 

Koncern SASOL przerabia dziennie ok. 80 tys. ton węgla dziennie. SASOL ma nawet w RPA sieć własnych stacji benzynowych, w których sprzedaje syntetyczne paliwo. W zakładach SASOL wykorzystywane są dwie technologie przetwarzanie węgla: Arge i Kellogg.

Rząd RPA w czasach embarga gospodarczego nie mógł kupować ropy od innych państw, był więc zmuszony do produkcji benzyn z węgla, którego jest jednym z największych producentów na świecie. Dzisiaj takiego politycznego przymusu nie ma, a benzyna z węgla wciąż jest tam produkowana – i to z zyskiem. 

W roku 2007 pierwszy zakład produkcji benzyny z węgla ma być uruchomiony w Chinach, podobne projekty gotowe są również w Katarze i Nigerii. 

Tradycyjnie, przy tego typu projektach potrzebne są nie tylko pieniądze na ich realizację, ale również wola polityczna rządu. System produkcji benzyny z węgla być może włączony zostanie do VII Programu Ramowego Unii Europejskiej, skąd będzie można pozyskać część środków finansowych. Resztę mogą dołożyć międzynarodowe koncerny paliwowe: jeśli okaże się, że ta instalacja jest opłacalna. 

Prawdopodobnie w lutym odbędzie się duża konferencja poświęcona kwestii uzyskiwania benzyny z węgla, której organizacją zajmuje się Związek Pracodawców Branży Paliw Płynnych i Energetycznych. 

Główne produkty syntezy Fischer-Tropscha otrzymywane w instalacjach SASOL, w proc.

( CZAR )