|
Z dniem 1 stycznia 2003r. spółka Lausitzer Braunkohle AG (LAUBAG) przestała funkcjonować jako samodzielne przedsiębiorstwo. Kopalnie odkrywkowe, koleje zakładowe i zarząd stały się częścią szwedzkiego koncernu państwowego Vattenfall. Wraz z elektrowniami byłego koncernu VEAG (Vereinigte Energiewerk AG) tworzy ex-LAUBAG zgrupowanie Mining & Generation (Górnictwo i Wytwarzanie) w ramach Vattenfall Europe AG. Zatem analogicznie do koncernu Rheinbraun, utworzono kolejny kompleks górniczo-energetyczny powiązany silnymi więzami technologiczno-organizacyjnymi. W układzie zintegrowanym liczy się na uzyskanie korzyści z tytułu optymalnego reagowania na sygnały rynku energii, szczególnie w warunkach postępującej liberalizacji. Integracja technologiczno-organizacyjna tworzy z reguły ramy sprzyjające znaczącym obniżkom kosztów produkcji. W spojrzeniu wstecz stwierdzić można, iż ponad dwunastoletni okres istnienia spółki LAUBAG był czasem permanentnych zmian. Początek tego procesu sięga 1990r.; wtedy na bazie państwowego kombinatu węgla brunatnego Senftenberg, utworzono spółkę akcyjną Lausitzer Braunkohle AG (Łużycki Węgiel Brunatny S.A.) LAUBAG. Urząd powierniczy Treuhandanstalt – zajmujący się w owym czasie prywatyzacją majątku państwowego Niemieckiej Republiki Demokratycznej, sprzedał udziały tej spółki grupie zachodnioniemieckich koncernów energetycznych za sumę 2,1 miliardów marek. Nowi właściciele, wśród nich koncern Rheinbraun AG, przejęli tylko pięć odkrywek: Nochten, Reichwalde, Welzowsüd, Jänschwalde i Cottbus-Nord oraz jedną brykietownię. Dziewięć pozostałych odkrywek oraz osiem brykietowni zgrupowano w spółce, której powierzono uporządkowane unieruchomienie tych zakładów oraz skoordynowane z władzami gmin i landów zagospodarowanie nieużytków pogórniczych. Spółka ta – której właścicielem jest Federalne Ministerstwo Finansów – operująca aktualnie na obszarze wszystkich zagłębi b. NRD pod nazwą Lausitzer und Mitteldeutsche Bargbau-Verwaltungsgesellschaft mbH, (LMBV), zakończyła działalność produkcyjną w 1999 r. LMBV w ramach kontynuowanego procesu rewitalizacji terenów poprzemysłowych odtwarza typowe krajobrazy regionalne, na przykład Łużyc; buduje ośrodki rekreacyjno - sportowe oraz przygotowuje obszary aktywności gospodarczej. Rząd federalny, finansując te przedsięwzięcia, przeciwdziała równocześnie narastaniu bezrobocia w regionach objętych przekształceniami strukturalnymi. Zakończenie robót związanych z usuwaniem skutków działalności przemysłowej b. NRD zaplanowano na rok 2007; wielkość rocznych wydatków budżetowych na ten cel wynosi od 600 do 750 milionów euro. Ponad 95 proc. wydobytego węgla kieruje się do nowoczesnych, zmodernizowanych, względnie nowych elektrownii. Trzon odbiorców stanowią trzy duże kompleksy: Jänschwalde o mocy znamionowej 6 x 500 MW; Boxberg o mocy 1907 MW (w tym blok o mocy 907 MW oddany do ruchu w 2000 roku) oraz nowa elektrownia w miejscowości Schwarze Pumpe, gdzie dwa bloki o łącznej mocy 1600 MW uruchomiono w 1998r. W ramach modernizacji wprowadzono instalacje ograniczające zanieczyszczenie atmosfery. I tak, w grupie elektrownii dużej mocy – należących do roku 2002 do koncernu VEAG – emisja gazów szkodliwych obniżyła się następująco: tlenek azotu o 76 proc., dwutlenek siarki o 98 proc.; emisję pyłów zredukowano o 99 proc.. Wielkość emisji dwutlenku węgla zmniejszono w wyniku podwyższenia współczynnika sprawności przemiany energetycznej; w instalacjach nowych wskaźnik ten osiąga wielkość 42 proc. Nadmienić należy, iż elektrownie (bloki) wykazujące sprawność rzędu 30 proc. zostały zdemontowane. Szwedzki koncern (holding) państwowy Vattenfall AB z siedzibą w Sztokholmie od lat realizuje strategię, której celem jest zajęcie czołowej pozycji na europejskim rynku energii. Początkowo obszar działalności ograniczał się do Skandynawii. Bazą tej firmy są znaczące zdolności produkcyjne elektrowni szwedzkich będących w jej dyspozycji. Rocznik „Jahrbuch 2000, Bergbau, Erdöl und Erdgas, Petrochemie, Ekektrizät, Umweltschulz” (strony 706-710) publikuje następujących stan posiadania firmy Vattenfall AB w Szwecji: 8 elektrownii konwencjonalnych, w tym jedną opalaną węglem kamiennym, o łącznej mocy netto 1826 MW (to jest 32,8 proc. sumarycznej mocy elektrowni szwedzkich tego typu); 7 elektrowni (bloków) atomowych o mocy 6498 MW (64,6 proc.) oraz 25 elektrowni wodnych o mocy łącznej 6710 MW (41,4 proc.). Ekspansję w kierunku kontynentu rozpoczęto od przejęcia udziałów spółki LAUBAG i koncernu HEW (Hamburgische Elektrizitäts-Werke) Hamburg; kolejne fuzje objęły: jesienią 2002 roku koncern energetyczny VEAG Berlin oraz berliński zakład energetyczny BEWAG z początkiem 2003 roku. Przejęte przedsiębiorstwa tworzą Vattenfall Europe w strukturach holdingu „matki” Vattenfall AB. Vattenfall Europe z siedzibą w Berlinie jest trzecim co do wielkości – po RWE i EON – koncernem energetycznym na terenie Niemiec. W planach tego koncernu zapisano produkcję i zbyt około 80 miliardów kilowatogodzin dla ponad trzech milionów odbiorców w ciągu roku. Obroty sięgać mają 11 miliardów euro przy zatrudnieniu 18.000 pracowników. Do 2005 roku przewiduje się zmniejszenie stanu zatrudnienia o 3000 osób, jednakże bez zwolnień grupowych. Obszarem działania ”córki” Vattenfall Europe Mining & Generation będzie zasadniczo obszar Zagłębia Łużyckiego. W okresie przejściowym zakłady górnicze zarządzane będą, jak dotąd, z Senftenbergu (Brandenburgia), zaś elektrownie b. VEAG z dotychczasowej siedziby w Berlinie. W 2004 roku scalony zarząd przeprowadzi się do Cottbus. Wielkość produkcji węgla brunatnego tego ugrupowania kształtowana jest poprzez stabilne zapotrzebowanie nowoczesnych elektrowni podstawowego zasilania. Grupa mniejszych odbiorców zapewnia permanentną sprzedaż rzędu 5 milionów ton/rok. Charakterystycznym zjawiskiem jest coroczny wzrost wydobycia od 1998 roku (tabela 1); na rok 2002 przewidywany jest dalszy przyrost do poziomu 60 milionów ton. Zasoby geologiczne Zagłębia Łużyckiego szacowane są na 12,60 miliardów ton węgla brunatnego; zasoby udostępnione i objęte konkretnymi planami obejmują 2,3 mld ton, co zabezpiecza istnienie kopalń odkrywkowych w perspektywie najbliższych 40 lat. Jest to równocześnie optymalny okres żywotności aktualnie eksploatowanych elektrowni łużyckich, a także szeregu innych elektrowni niemieckich opalanych węglem brunatnym. Sytuacja opisana stanowi istotne i wieloaspektowe wyzwanie dla energetyki polskiej. Uzasadniona w tym miejscu jest sugestia wskazująca na zasadność wykreowania strategii ukierunkowanej na zachowanie konkurencyjności polskiej energii elektrycznej na rynku europejskim. |
Opracował: Gerard Fabian  |