|
Wdrażanie europejskiego programu liberalizacji rynku energii elektrycznej zmusza koncerny i przedsiębiorstwa z obszaru energetyki do stosownej reorientacji strategii. Odpowiedzią koncernów są integracje, poziome i pionowe, obejmujące przedsiębiorstwa działające wzdłuż wektora przebiegu procesów produkcyjno-usługowych, łącznie z odpowiednimi systemami logistycznymi. Celem koncernów energetycznych jest opanowanie możliwie dużych segmentów rynku ogólnoeuropejskiego. Urzędy antymonopolowe- niemiecki Kartellamt oraz Komisja Europejska - w dążeniu do zachowania warunków gry rynkowej, wprowadzają ograniczenia. I tak: zgodę na fuzję koncernów RWE AG i VEW AG, uzależniono od sprzedaży udziałów ulokowanych w kompleksie górniczo-energetycznym Łużyc. W układzie zintegrowanym wiodącą rolę przejął koncern (holding) RWE AG z siedzibą w Essen. Charakterystyczną cechą tej grupy jest permanentne poszukiwanie modelu sprzyjającego optymalizacji wyników ekonomicznych w danym przedziale czasowym. Aktualnie do obszarów strategicznych (Kerngeschäft) zalicza się wydobywanie węgla, produkcję i sprzedaż energii elektrycznej, handel gazem, gospodarkę wodą i ściekami oraz usługi w zakresie ochrony środowiska naturalnego; zadania te realizowane są przez grupy wyspecjalizowanych przedsiębiorstw o zróżnicowanej formie organizacyjno-prawnej. Aktualną strukturę koncernu RWE AG przedstawiono w tabeli 1. RWE AG w okresie minionych kilku lat wycofał się również, między innymi z górnictwa i przeróbki rud uranu oraz telekomunikacji bezprzewodowej. Obecnie analizowana jest zasadność sprzedaży udziałów przedsiębiorstw nie zaliczonych do obszarów strategicznych. Obecna struktura koncernu ukształtowana została stopniowo, na drodze osiągania kolejnych celów cząstkowych. Przykład: RWE Plus AG spółka „córka”, jako pierwsze niemieckie przedsiębiorstwo nabyło w Polsce znaczące udziały - 85 proc. - Warszawskiego Zakładu Elektroenergetycznego Stoen. Nabycie tych udziałów widziane jest w kategoriach sukcesu strategicznego; RWE Plus AG „przebiło” oferty konkurentów - belgijskiej grupy Electrabel oraz francuskiego państwowego koncernu Electricite de France. Ekspansja w krajach Europy Środkowej, szczególnie tych kandydujących do Unii Europejskiej, jest istotnym elementem strategii koncernu RWE AG. Analogiczne strategie realizuje wiele innych koncernów, w tym niemiecki. EON AG (utworzony z połączenia Veba AG i VIAG AG) oraz szwedzki koncern państwowy Vattenfall AB. Z punktu widzenia interesów największych zachodnich koncernów energetycznych rynek polski jest szczególnie atrakcyjny z uwagi na potencjał popytu, kształtowany przez 11,1 mln gospodarstw domowych oraz z uwagi na geograficzną bliskość. RWE Rheinbraun AG jest znaczącą spółką, która zajmuje się wydobywaniem węgla brunatnego i produkcją energii elektrycznej na bazie tego paliwa; w ramach zgrupowania RWE jest ponadto odpowiedzialna za prowadzenie zagranicznych kopalń węgla kamiennego. W Niemczech RWE Rheinbraun AG prowadzi działalność górniczą w Zagłębiu Nadreńskim. W roku 2001 wydobyto ogółem 94,3 mln ton węgla brunatnego, co oznacza przyrost o 2,4 mln ton w porównaniu do roku poprzedniego. Udział wydobycia Rheinbraun w produkcji ogólnoniemieckiej wynosi 53,8 proc. Aktualnie funkcjonują trzy odkrywki: Hambach, Garzweiler i Inden. Ponad 90 proc. produkcji kieruje się do własnych elektrowni; są to jednostki o znacznej łącznej mocy brutto: Neurath - 2.241 MW, Weisweiler - 2.273 MW, Frimmersdorf - 2.406 MW, Niederaussem - 2.2840 MW oraz cztery elektrownie o mocy od 84 do 186 MW; łączna produkcja energii elektrycznej brutto ukształtowała się na poziomie 74,6 TWh, to jest 13,1 proc. produkcji ogólnoniemieckiej. 9 września 2002 roku oddano do użytku w elektrowni Niederaussem pierwszy blok energetyczny najnowszej generacji tzw. BoA (Braunkohlenkraftwek mit optimierter Anlagentechnik - zoptymalizowana elektrownia zasilana węglem brunatnym) o mocy znamionowej 1.000 MW i sprawności rzędu 43 proc. Kolejny blok - prototyp BoA Plus - znajduje się w fazie projektowania. Dane charakteryzujące działalność RWE Rheinbraun AG na obszarze Nadreńskiego Zagłębia Węgla Brunatnego ujęto w tabeli 2. Strategia niemieckiego przemysłu węgla brunatnego, wspierana przez odpowiednie ministerstwa, ukierunkowana jest na zachowanie konkurencyjności na rynku europejskim, tak w aspekcie ekonomicznym, jak i ekologicznym, wyrażającym się wielkością emisji dwutlenku węgla. W grze rynkowej argumentem ostatecznym jest cena produktu finalnego, w tym przypadku cena jednej kilowatogodziny. RWE AG decydując się na integrację elektrowni opalanych węglem brunatnym oraz kopalń odkrywkowych - w ramach Rheinbraun AG liczy na redukcję kosztów wytwarzania rzędu 30 proc. w perspektywie roku 2004. Po latach szoku cenowego spowodowanego otwarciem rynku energii elektrycznej, okazało się, iż optymistyczne prognozy permanentnego trendu spadkowego raczej się nie spełnią. Wahania popytu zależne od realnie występujących warunków atmosferycznych, także awarie elektrowni zagranicznych oraz przypadki zanikającej niezawodności dostaw, doprowadziły do okresowych wzrostów cen, ze szczytami znacznie przewyższającymi notowania przeciętne. Oczekuje się, że w najbliższych latach ceny średnie będą systematycznie wrastały. Wyższe ceny zaś postrzegane są w kategoriach warunków koniecznego finansowania budowy nowych, względnie modernizacji istniejących, elektrowni węglowych z uwzględnieniem perspektywicznych standardów ekonomiczno-ekologicznych. W konkretnych uwarunkowaniach korzystne jest uelastycznienie procesu produkcji energii elektrycznej. Realizując tę zasadę, Rheinbraun osiąga korzyści ze scalania zakładów górniczych i elektrowni w sposób następujący: w okresie niskich notowań cenowych przeprowadza remonty urządzeń w układzie odkrywka-elektrownia, by w fazie korzystnych cen dysponować pełnym potencjałem mocy produkcyjnej. W strukturze wyposażenia technicznego dokonano zmian mających na celu lepsze dostosowanie parametrów jakościowych węgla do charakterystyk poszczególnych palenisk. Harmonizacji przedsięwzięć tego typu sprzyjają adekwatne formy zarządzania; czteroosobowemu zarządowi przypisano następujące zakresy odpowiedzialności: - prezesowi - koordynację całości; kolejnym członkom zarządu: - ekonomikę, - kompleks produkcyjny, obejmujący kopalnie odkrywkowe, elektrownie i zakłady przeróbcze, - sprawy pracownicze. Radzie nadzorczej, w skład której, zgodnie z zasadami współzarządzania w przemyśle wydobywczym wchodzi 21 osób, przewodniczący prezes koncernu RWE Power AG (RWE Power AG jest producentem energii elektrycznej na bazie paliw innych niż węgiel brunatny); funkcję zastępcy pełni przedstawiciel branżowego związku zawodowego. Charakterystyczny jest ponadto znaczący udział przedstawicieli gmin leżących w zasięgu oddziaływania zakładów produkcyjnych Rheinbraun. W kopalniach odkrywkowych dokonano przekształceń struktury organizacyjnej; liczbę szczebli w systemie zarządzania zmniejszono z dziewięciu do pięciu; aktualnie wyróżnia się następujące szczeble: kierownik oddziału (Abteilungsleiter), kierownik zakresu robót (Bereichsleiter) - odpowiedzialny za odpowiedni segment kosztów, kierownik zmiany (Schichtleiter) - koordynator robót na danej zmianie, kierownik grupy (Gruppenleiter) - koordynujący pracę na szczeblu piątym, realizowaną przez bezpośrednich wykonawców o zwiększonym stopniu samodzielności i odpowiedzialności. Organizację tę wprowadzono z dniem 1 stycznia 2002 roku. Poszczególne grupy wykonawców powiązano z realizację procesu produkcyjnego; nastąpić ma określona integracja obsługi procesu wybierania z czynnościami o charakterze konserwacyjno-remontowym. Wymaga to określonych przekształceń w profilu kwalifikacji załogi, a także przeobrażeń w sferze nawyków. Efektem reorganizacji - traktowanej jako procedura systematycznie realizowana - mają być oszczędności w pozycji „koszty robocizny”. W roku bieżącym zreorganizowano również centralne służby remontowo-naprawcze kopalń odkrywkowych. Utworzone „centrum techniki kopalń odkrywkowych” (Technikzentrum Tagebaue) grupuje pracowników inżynieryjno-technicznych o odpowiednich kwalifikacjach, dotąd zatrudnionych w biurze zarządu głównego, względnie w poszczególnych zakładach górniczych. W ramach centrum techniki utworzono piony zajmujące się wybieraniem, transportem taśmowym, maszynami i elektrotechniką. Centrum wykonuje zadania logistyczne: zaopatrzenie w urządzenia, sprzęt, części zamienne i wiedzę fachową (know-how). Do zadań centrum należy również diagnoza procesów produkcyjnych, analiza problemów oraz formułowanie propozycji rozwiązań. W zakresie przetwórstwa węgla brunatnego doprowadzono do organizacyjnego scalenia produkcji i zbytu w ramach jednej organizacji. Produkcję brykietów zunifikowano, w miejsce dwóch sortymentów produkuje się jednolite brykiety „trzycalowe” znajdujące zastosowanie w przemyśle oraz w gospodarstwach domowych. W kolejnym roku nastąpi koncentracja produkcji brykietów w miejscowości Frechen. Znaczących oszczędności przysporzyć ma ponadto przeniesienie centrum medycznego z Kolonii do miejsca znajdującego się w pobliżu kopalń i elektrowni Rheinbraun. Poza granicami Niemiec dąży się do przejęcia udziałów kopalń węgla brunatnego oraz elektrowni. I tak, Rheinbraun, wspólnie z RWE Power AG, dysponuje 50,9 proc. udziałów węgierskiej spółki górniczo-energetycznej MATRA. Kolejnym przedmiotem ekspansji jest obszar zagłębia Maricy w Bułgarii. Kierownictwo RWE Rheinbraun bacznie obserwuje przebieg procesu prywatyzacji sektora energetyki w krajach Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej; umiędzynarodowieniu działalności sprzyja doświadczona grupa ekspertów z własnych firm consultingowych. Zakres zaangażowania w amerykańskim górnictwie węgla kamiennego odpowiada strategii grupy RWE AG dotyczącego elastycznego reagowania na wezwania globalizacji. CONSOL Energy Inc. (72 proc. akcji znajduje się w depozycie RWE Rheinbraun) należy do największych producentów i eksporterów węgla w USA; 63,5 mln ton węgla energetycznego - to rozmiary produkcji rocznej. W planach jest budowa elektrowni szczytowej opalanej metanem pozyskiwanym z pokładów węglowych kopalń CONSOL-u. W grudniu 2001 roku nabyto pierwsze udziały w górnictwie australijskim; jeszcze w roku bieżącym podjęta ma być produkcja wysokowartościowego węgla koksowego. W ten sposób koncern zapewnił sobie „wejście” do dynamicznie rozwijającej się przestrzeni gospodarczej Pacyfiku. Wielce korzystne efekty zaangażowania zagranicznego są znaczącym zabezpieczeniem działalności realizowanej w Niemczech. Tabela 1. Struktura koncernu RWE AG, Essen
Tabela 2. Dane charakteryzujące działalność RWE Rheinbraun AG w Nadreńskim Zagłębiu Węgla Brunatnego.
Uwaga: w Bieżącym roku wprowadzono zmianę okresu sprawozdawczego we wszystkich przedsiębiorstwach RWE AG. Od 01.01.2002 okres sprawozdawczy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Opracował: Gerard Fabian  |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||