W nawiązaniu do cyklów artykułów o reklamie, jakie ukazały się ostatnio w "BG" zasadne wydaje się choćby skrótowe omówienie tej problematyki w aspekcie definicji uznawanych poza granicami Polski. Warto wiedzieć, iż w zachodnioeuropejskim, szczególnie niemieckim, zbiorze pojęć z zakresu marketingu nastąpiła swoista degradacja terminu "reklama".
Obecnie postrzegana jest ona jako prosta forma wychwalania jednego produktu lub usługi względnie przedsięwzięcia. W sensie uogólnionym reklama jest mniej wartościową i na obecnym etapie rozwoju gospodarczego państw wysoce uprzemysłowionych - niestosowną formą promocji.
Promocja (niem. Werbung) jest to instrument, który ma powodować dobrowolne podejmowanie przez ludzi określonych działań. Jej funkcje, a zarazem zadania obejmują:
- informowanie potencjalnych klientów (partnerów, odbiorców, konsumentów);
- sugerowanie decyzji po stronie popytu;
- reprezentowanie firmy (podmiotu, producenta, instytucji);
- generowanie potrzeb - zmiana ich struktury względnie pobudzanie nowych;
- aktywizację sprzedaży - stymulowanie zbytu.
Eksperci wskazują, iż promocja spełniać powinna kryteria skuteczności, prawdy i efektywności ekonomicznej. Kryterium skuteczności jest pytaniem o formę i rodzaj nośnika informacji promocyjnej.
Trafny dobór tychże jest warunkiem powodzenia, przy czym - stosując polskie nazewnictwo - kampanie reklamowe powinny stanowić proces z elementami aktualizacji i korekt, wprowadzanych na podstawie stałych obserwacji, kontroli i analiz. Unikanie nieprawdy jest zaś warunkiem wstępnym wypełnienia kryterium rentowności.
Istotne jest, by:
- promocja wywołała określone napięcie emocjonalne, ogniskujące zainteresowanie na przedmiocie oferty;
- czas trwania tego napięcia był wystarczająco długi dla percepcji całości przesłania przez adresata.
W bilansowaniu przedsięwzięć promocyjnych uwzględnia się również aspekty pozaekonomiczne.
W tym miejscu wspomnieć należy, że odpowiednikiem niemieckiego słowa "Werbung" są polskie słowa "werbunek" lub "werbowanie", które jednak na skutek naleciałości historycznych kojarzą się z jakościowo odmiennymi obszarami działalności.
Public relations (PR) - pod pojęciem tym rozumie się utrzymywanie swoistego kontaktu z otoczeniem społecznym, formę komunikacji, której celem jest prezentowanie instytucji (firmy, organizacji) w świetle możliwie najkorzystniejszym. Znaczący jest tutaj subiektywny odbiór wizerunku. W zakresie środków przekazu informacji wymienić można przykładowo: ogłoszenia, komunikaty i konferencje prasowe, publikacje odpowiednio zredagowanych sprawozdań, wystawy, wykłady oraz seminaria. Finansowe - i odpowiednio nagłośniane - wspomaganie działalności sportowej, kulturalnej czy charytatywnej, a także stosowana prezentacja pracowników i kierownictwa firmy, należą do zbiorów środków z zakresu public relations. Przyjmuje się, że public relations, w skrócie PR, jest mniej lub bardziej wyrafinowaną formą promocji, której ostatecznym celem jest podwyższenie wartości, na przykład firmy, co znaleźć może swe odbicie w notowaniach giełdowych. Jak każdy inny i ten segment działalności winien być przedmiotem procedur controllingowych.
Opisane sfery działalności są wyzwaniem dla kreatywnych i pomysłowych jednostek oraz instytucji. Realizacji zadań z tego zakresu sprzyja specjalistyczna wiedza i gotowość do doskonalenia kwalifikacji. Ostatnie analizy przeprowadzone przez Marktforschungsinstitut Ipsos, opublikowane w tygodniku WELT am SONNTAG nr 37 wykazały, że 46% badanych przedsiębiorstw zamierza zintensyfikować swe działania w obszarze PR (komunikacji z otoczeniem) i szuka sposobów poprawy własnego wizerunku w subiektywnym odbiorze przez otoczenie. Przedsiębiorstwa średnie przypisują poszczególnym mediom w perspektywie kolejnych dwóch lat następujące znaczenie: internet - 74,9%; prasa fachowa - 37,5%; dzienniki - 25,9%; czasopisma gospodarcze - 19,5%; telewizja - 14,7%; radio - 12,7%; tygodniki ilustrowane - 9,6%.
Stwierdzono ponadto, że tylko 8% przedsiębiorstw małych i średnich korzysta z usług wyspecjalizowanych agencji. Agencje z kolei - obserwując trendy - widzą w tych faktach szansę własnego przyspieszonego rozwoju. Prognozuje się zwielokrotnienie obrotów i wzrost zatrudnienia w rosnącej liczbie agencji. Szczególną rolę odgrywać będzie internet; koszty zaprojektowania tzw. witryny i rozprowadzenia informacji nie są zbyt wysokie i mieszczą się w granicach możliwości mniej zasobnych firm. Eksperci zwracają jednak uwagę na konieczność strategicznego podejścia do tej problematyki. W nurcie tym mieszczą się zarówno systematyczne przedsięwzięcia promocyjne, jak i błyskotliwe akcje jednorazowe. Pozytywne znaczenie przypisuje się stabilnym powiązaniom między agencją i usługodawcą. W warunkach niemieckich przedsiębiorstwa małe i średnie, przeznaczają na kampanie promocyjne kwoty od 20.000 do 500.000 DM. Jest oczywiste, że przedsiębiorstwa duże, koncerny, regiony, kraje, i państwa przeznaczają na te cele kwoty liczone w milionach.
Wracając do polskiego nazewnictwa i kręgu odbiorców Biuletynu Górniczego zaryzykować można następujące uwagi.
Obserwacje i analizy rynku, a także krytyczna ocena podjętych działań w zakresie reklamy (promocji) służyć winny za podstawę przy opracowaniu zweryfikowanych wersji strategii i planów. Poczynania konkurencji to wygodny układ odniesienia; na tym tle prezentować należy własne walory. W przypadku ich braku - szukać innych akcentów wzbudzających przychylne zainteresowanie. Jakość w najszerszym tego słowa znaczeniu, przestrzeganie rygorów ochrony środowiska naturalnego, wykorzystanie rodzimych surowców, tradycje firmy - liczyć się mogą z pozytywnym rezonansem.
Poważnie i szczegółowo prowadzone prace przy kształtowaniu kampanii reklamowej, to również okazja do spojrzenia na własne podwórko oczyma obserwatora z zewnątrz. Czy korzystać z usług agencji? Zakres pomocy uzależniony jest niewątpliwie od przedmiotu promocji, a także od własnych możliwości firmy. Odzież ochronna, unikatowe urządzenia , względnie wdrożenie obudowy kotwiowej na szerszą skalę - każdy z tych przykładowo wymienionych tematów wymaga odrębnego potraktowania. Założyć należy, że udział agencji reklamy w kampaniach - zgodnie z trendem europejskim - będzie wzrastał.
Profesjonalizacja jest istotnym warunkiem skuteczności przekazu medialnego, szczególnie w przypadkach operowania w przestrzeni wykraczającej poza granice Polski. Na przykład Republika Południowej Afryki w wyżej wspomnianym tygodniku Welt am Zonntag (nr 47) prezentuje siebie jako "raj na ziemi".
Podobnie postępują inne państwa oraz regiony, wykazujące określone cechy szczególne. I tak, niemiecki kraj Nadrenia Północna - Westfalia, w tym Zagłębie Ruhry, przez lata publikował w znanym tygodniku Der Spiegel dwustronicowe, profesjonalnie kształtowane informacje pod tytułem "Wir in Nordrhein - Westfalen" (My w Nadreni Północnej - Westfalii), przedstawiające efekty przekształceń strukturalnych: nowoczesny przemysł i usługi, centra naukowo-badawcze, uniwersytety i szkoły wyższe, instytucje kulturalne, nierzadko ulokowane w obiektach poprzemysłowych, ośrodki sportowe, a także przeobrażone krajobrazy, powstałe w wyniku rekultywacji hałd. W innym cyklu Zagłębie Ruhry, operowało sloganem "Das Ruhrgebiet. Ein starkes Stück Deutschland" (Zagłębie Ruhry. Silna część Niemiec). Na nową kampanię pod hasłem "Der Pott kocht" (Zagłębie kipi) Związek Gmin Zagłębia Ruhry przeznacza rocznie kwoty rzędu 5 milionów DM. Koncerny energetyczne RAG i RWE wpisują się w ten nurt. Przy pomocy sugestywnych środków uwypuklają swe możliwości oraz udziały w przemianach społeczno-gospodarczych; koncerny te stawiają na węgiel, tak kamienny, jak i brunatny.
Zatem nadszedł już chyba czas intensywnych kampanii, reklamujących walory Polski, jej regionów i gospodarki. Społeczności europejskiej prezentować należy górników głoszących z przekonaniem - "Zadbamy, by w Europie nie pogasły światła. Polski węgiel paliwem przyszłości."