Piśmiennictwo z zakresu postępowania administracyjnego nie wypracowało jednolitego i powszechnie przyjmowanego katalogu zasad ogólnych. Każdy z autorów poczuwa się do obowiązku wskazania własnego spisu zasad ogólnych i wykazania się pewną oryginalnością. W tym opracowaniu przyjmiemy najczęściej występujący zestaw zasad i w kolejnych odcinkach będziemy je omawiać. Pierwszą wymagającą prezentacji jest zasada praworządności.
Jest ona sformułowana w dwóch przepisach kodeksu - w art. 6, który stanowi, iż organy administracji działają na podstawie przepisów prawa oraz w art. 7, w myśl którego organy administracji w toku postępowania stoją na straży praworządności. Zasada ta jest również zasadą konstytucyjną, gdyż w art. 7 i 8 Konstytucji wprowadza się ją do powszechnie obowiązującego porządku prawnego. Zgodnie z tą zasadą organy administracji obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa i w granicach obowiązującego prawa. Zatem powstaje pierwsze pytanie - co jest prawem na gruncie prawa administracyjnego? Musi ono być postawione, gdyż w prawie administracyjnym obowiązują inne reguły niż np. w prawie cywilnym, gdzie uczestnicy stosunku cywilnoprawnego mogą w pewien sposób wpływać na treść zawieranych umów i kształtować je w sposób indywidualny, odbiegający od powszechnie obowiązujących unormowań.
Na gruncie prawa administracyjnego jesteśmy zobowiązani przyjąć konstytucyjny katalog przepisów powszechnie obowiązujących, czyli przepisów, które mogą stanowić podstawę prawną decyzji administracyjnej. Stosownie do postanowień art. 87 ust. 1 Konstytucji źródłem prawa powszechnie obowiązującego w Polsce są: Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, oraz rozporządzenia. Dodatkowo taki walor został przypisany aktom prawa miejscowego stanowionym przez organy terenowe.
Przedstawiony katalog wymaga krótkiego wyjaśniania, otóż Konstytucja może stanowić bezpośrednią i jedyną podstawę decyzji administracyjnej jeżeli dana sfera życia społecznego ma w niej swoje unormowanie a ustawa czy inny przepis powszechnie obowiązujący danego zagadnienia nie reguluje. Jeżeli chodzi o umowy międzynarodowe źródłem prawa są jedynie umowy ratyfikowane, przy czym należy pamiętać, iż w przypadku kolizji między umową międzynarodową ratyfikowaną a ustawą pierwszeństwo posiada umowa ratyfikowana. Najczęstszą podstawą prawną wydawania decyzji administracyjnych jest przepis zamieszczony w ustawie. Rozporządzenie jest aktem wykonawczym do ustawy, a zatem może być wydane jedynie wówczas, gdy przepis ustawy zawiera ściśle określoną normę prawną umożliwiającą wskazanemu organowi administracji na wydanie rozporządzenia, czyli tzw. delegację ustawową. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że katalog podmiotów uprawnionych do wydawania rozporządzeń jest liczny i obejmuje m. in. Prezesa Rady Ministrów, Radę Ministrów, poszczególnych ministrów, przewodniczących komitetów, którym przysługuje ranga ministrów. Akty takie wydaje również Prezydent Rzeczypospolitej czy Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. W przypadku rozporządzeń jako podstawy prawnej decyzji administracyjnej pojawia się istotny problem gdyż występują przypadki kiedy akt wykonawczy do ustawy jest sprzeczny z ustawą lub też wydany jest niezgodnie z zakresem delegacji ustawowej. Organem właściwym do badania zgodności rozporządzeń z Konstytucją i ustawami jest Trybunał Konstytucyjny, natomiast organy administracji obowiązane są do działania na podstawie wydanych rozporządzeń, nawet w sytuacji, gdy zdają sobie sprawę, że dany akt jest sprzeczny z Konstytucją czy ustawą. Dopiero gdy Trybunał Konstytucyjny stwierdzi niezgodność rozporządzenia z Konstytucją czy ustawą osoba czy inny podmiot, w stosunku do którego miał zastosowanie taki akt prawny tj. np. nałożył na niego jakiś obowiązek, będzie mógł w terminie jednego miesiąca od dnia opublikowania takiego rozstrzygnięcia wystąpić do organu, który wydał decyzję administracyjną z wnioskiem o wznowienie postępowania.
Jak już wspomnieliśmy podstawę prawną decyzji administracyjnej stanowić mogą akty prawa miejscowego stanowione przez organy terenowe. Wskazane źródło prawa nie jest powszechnie doceniane i stosunkowo mało zwraca się na nie uwagi, a należy pamiętać o tym, iż wielokrotnie to właśnie te akty prawne determinują naszą sytuację prawną. Otóż wszyscy w mniejszym bądź większym stopniu podporządkowują się tym przepisom. Wysokość podatku od nieruchomości ustala właściwa rada gminy czy rada miejska. Ten sam organ ustala stawkę podatku od środków transportu, czy podejmuje wiele innych aktów prawnych, np. plan miejscowy zagospodarowania przestrzennego. Akt ten odgrywa kluczową rolę nie tylko dla osób fizycznych ale i dla podmiotów gospodarczych, gdyż od jego postanowień zależą wielokrotnie możliwości podejmowania inicjatyw gospodarczych. A należy pamiętać, iż decyzja o warunkach zabudowy wydana z naruszeniem postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest z mocy prawa nieważna.
Akty prawa miejscowego stanowić mogą również organy powiatu w szczególności rada powiatu, jak również województwa tj. sejmik województwa. Także organy administracji rządowej mogą wydawać tego typu przepisy i to zarówno wojewoda jak i organy administracji niezespolonej tj. np. dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych, dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej itp.

MASZ PROBLEM? ZADZWOŃ!
TEL: 2513559

Od bieżącego numeru w BG zamieszczamy odpowiedzi dr Niteckiego na konkretne pytania zgłaszane przez czytelników.
Przypominamy, że dr Stanisław Nitecki, specjalista w zakresie prawa administracyjnego, udziela konsultacji , także dla firm nie będących członkami GIPH i osób fizycznych.
Czy teren zdegradowany można zniwelować pod budowę parkingu przy wykorzystaniu mas skalnych i ziemnych? Odpowiedź na tak postawione pytanie nie może być udzielona bez dokładnego poznania okoliczności sprawy, które mogą wpłynąć na jej rozstrzygnięcia. Dlatego odpowiedź może być bardzo ogólna.
Należy wyjść od stwierdzenia, iż budowa parkingu wymaga pozwolenia na budowę stosownie do postanowień ustawy Prawo budowlane. Okoliczność ta skutkuje oczywiście tym, że podmiot ubiegający się o budowę parkingu obowiązany jest uzyskać przed rozpoczęciem inwestycji nie tylko pozwolenie na budowę ale w pierwszej kolejności wskazania lokalizacyjne, zgodne z postanowieniami planu zagospodarowania przestrzennego.
Powyższe ustalenia pozwalają uznać, iż tren zdegradowany można zniwelować pod budowę parkingu czy też innej budowy jeżeli w planie zagospodarowania przestrzennego będzie występowało stwierdzenie umożliwiające wykorzystanie mas skalnych i ziemnych w takim celu. Jeżeli tak nie będzie, należy dążyć do tego, by takie postanowienie znalazło się w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Masy skalne i ziemne nie będą mogły być wykorzystane do niwelacji terenu zdegradowanego, jeżeli w planie zagospodarowania przestrzennego bądź decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nie będą zamieszczone stosowne stwierdzenia umożliwiające takie ich wykorzystanie. Natomiast odrębną sprawą jest sama decyzja o pozwoleniu na budowę parkingu, gdyż powinna ona wskazywać jak dany teren ma być doprowadzony do stanu używalności, tj. przy wykorzystaniu jakich materiałów będzie można dokonać niwelacji terenu, jakie musi ten materiał spełniać wymogi i parametry techniczne. Gdy okaże się, że posiadane przez kopalnię masy skalne i ziemne spełniają te wymogi to moim zdaniem także mogą być wykorzystane.