Elektrownie opalane gazem są obecnie inwestycjami preferowanymi gdyż okres zwrotu nakładów zamyka się w dziesięciu latach. Dodatkowym plusem jest relatywnie niski poziom obciążenia środowiska naturalnego.
Konsekwencją tego trendu jest rosnący udział gazu ziemnego w prognozach energetycznych sporządzanych w skali światowej i europejskiej. Energia jądrowa pełni w krajach Unii Europejskiej funkcje bardzo zróżnicowane. Szczególnie wysokie są udziały energii elektrycznej, produkowanej na bazie rozpadu atomów we Francji, Belgii i Szwecji. Bez tego źródła energii obywają się następujące kraje: Austria, Dania, Grecja, Irlandia, Luksemburg, Portugalia i Włochy. Dla przypomnienia: Austriacy w powszechnym referendum nie zgodzili się na włączenie do sieci gotowej elektrowni jądrowej w Zeltweg. Dla rekompensaty zbudowano elektrownie zasilane węglem kamiennym dostarczanym przez kopalnię „Powstańców Śląskich"; przez lata funkcjonowało „wahadło" między kopalnią a składowiskami węgla elektrownii austriackich. Odmienny przykład: Szwecja już w połowie lat osiemdziesiątych zapowiedziała krótkoterminowe unieruchomienie elektrowni atomowych i przystąpiła do negocjacji z „Węglokoksem"S.A. w sprawie zabezpieczenia dostaw węgla kamiennego o stosownej jakości. Tabela 3 wykazuje, iż dokonano korekty tych planów.
      W krajach Unii, mimo pierwotnych ustaleń Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, a także, wbrew założeniom formułowanym w przeszłości przez komisje – jeszcze wówczas – EWG, realizuje się bardzo zróżnicowane koncepcje w obszarze polityki energetycznej i gospodarki nośnikami energii. Uczestnicy „szczytu" w Maastricht nie włączyli rozdziału o wspólnej polityce energetycznej do fundamentalnego układu o powołaniu Unii Europejskiej. Zatem, polityka energetyczna jest sprawą poszczególnych państw, które kształtują własne strategie na tle będących w ich dyspozycji zasobów, infrastruktury oraz przyjętych priorytetów. Republika Federalna Niemiec, realizując nadrzędną zasadę bezpieczeństwa w zakresie zasilania energetycznego, bazuje na zróżnicowanym, szerokim wachlarzu nośników energii pierwotnej, obejmującym również widoczne udziały rodzimego węgla kamiennego i brunatnego oraz energię jądrową; jest tzw. Energiemix. Podobną politykę prowadzi Hiszpania. Partie polityczne będące obecnie u władzy w Niemczech, SPD i Zieloni, zapisały w programie rządowym zamiar doprowadzenia do unieruchomienia wszystkich elektrowni atomowych. Przedmiotem pertraktacji z koncernami energetycznymi jest forma i czas realizacji tych postulatów. Warianty rozwiązań obejmują zakres: od natychmiastowego zamknięcia po „łagodne" procesy wyłączania kolejnych bloków w miarę ich technicznego starzenia się. Radykalne podejście napotyka nie tylko – co jest naturalne – na opór właścicieli. Zaprotestowały również rządy Francji i Wielkiej Brytanii, gdyż zakłady wzbogacania materiałów rozszczepialnych w La Hague (F) i Sellafield (GB) poniosłyby straty liczone w miliardach marek. Społeczeństwo niemieckie jest w swej większości przeciwne nieograniczonej eksploatacji elektrowni atomowych. Ankieta z lutego 1999 roku wykazała, iż za unieruchomieniem tych zakładów w ciągu 5 lat optuje 36% respondentów; w ciągu 20 lat kolejnych 30%; zaś 4 % ankietowanych dopuszcza eksploatację na 40 lat.
      Elektrownie niemieckie postrzegane są jako instalacje relatywnie bezpieczne; obecnie czynne zbudowane zostały w latach 1968-1989. Procedury dopuszczeniowe wloką się przez lata. Drastycznym przykładem jest elektrownia w Mülheim-Kärlich koło Koblencji. Zakład ten, o mocy 1227 MW, budowano od 1976 do 1986r. W trakcie budowy awarii uległ, przyjęty za wzorzec, reaktor Three Mile Island koło Harrisburga w Stanach Zjednoczonych, co wywołało konieczność wprowadzenia dodatkowych zabezpieczeń. Następnie okazało się, że środki profilaktyczne zapobiegające oddziaływaniu możliwego trzęsienia ziemi są niewystarczające. Z czasem zaostrzono rygory i sądy kilku instalacji cofnęły zezwolenie na eksploatację. Właściciel – koncern RWE – walczy teraz o odszkodowanie. Elektrownie udostępniono do zwiedzania. Poziom techniki i technologii przekonywać ma o braku szkodliwości dla otoczenia.
      Głównym problemem energetyki jądrowej jest zagospodarowanie odpadów. Dotąd nie zostało ostatecznie uzgodnione miejsce końcowej lokalizacji odpadów silnie promieniujących. Mimo zaawansowania robót, stawia się wciąż znaki zapytania przy koncepcji składowania przepalonych rdzeni w podziemnych wyrobiskach wykonanych w złożu soli w Gorleben. Każdy transport materiałów promieniotwórczych wywołuje sprzeciw społeczeństwa; demonstracje i blokady torów oraz obiektów stały się normą. Podobne zjawiska, choć mniej spektakularne w formie, występują w innych krajach europejskich. Czy ostatni reaktor niemiecki przetrwa rok 2020?
      Faktem jest, iż nie przewiduje się budowy nowych elektrownii atomowych w krajach „piętnastki" UE. Stąd wynika spadek udziału tego rodzaju energii w prognozach Unii Europejskiej.
Co w zamian? Oszczędzać energię, decentralizować zaopatrzenie, rozwijać alternatywne metody zasilania – słyszy się w odpowiedzi. Utrzymywanie stanu gotowości urządzeń elektronicznych w Niemczech tzw. standby wymaga ruchu czterech elektrownii; to jeden z argumentów zwolenników „wyjścia" z energetyki jądrowej. „Wyjście" jednego kraju nie oznacza jednak bezpieczeństwa. Skażenia nie zatrzymują się na granicach państw.
      Zaniepokojenie fachowców budzi stan reaktorów w Rosji i na Ukrainie. Kolejna awaria w rozmiarach katastrofy w Czarnobylu oznaczałaby koniec energetyki jądrowej w Europie. Stąd dążenia do przedsięwzięć modernizacyjno-zabezpieczających w Europie Środkowo-Wschodniej.
Co dalej? To pytanie trapi również producentów urządzeń energetyki jądrowej. Przedsiębiorstwa łączą się, by przetrwać okres zmniejszonego zapotrzebowania na ich pracę i produkty. Niemieckie przedsiębiorstwo KWU, „córka" koncernu Siemensa, zatrudnia 80 – 100 pracowników przy pracach projektowo-konstrukcyjnych, ukierunkowanych na europejski reaktor typu SWR 1000. Czy zostanie kiedykolwiek zbudowany?
      Być albo nie być? Żadnej opcji nie można wykluczyć. W miarę wyczerpywania się zasobów gazu ziemnego i ropy naftowej wprowadzać się będzie korekty do długookresowych prognoz energetycznych. Poprawki wniesie również postępująca liberalizacja rynków w obszarze zasilania regionów gospodarczych w energię.
Gerard Fabian