|
Na razie wszystko wisi w powietrzu, a atmosfera gęstnieje. Pętla długów zaciska się bowiem wokół górnictwa oraz jego otoczenia gospodarczego i jedynie nadzieja na znaczące i szybkie oddłużenie pozwala zachować wiarę, że coś jeszcze da się zrobić. Zapowiadana w programie reformy górnictwa operacja jednych cieszy, a innych martwi. Jednakowe dla wszystkich jest jedynie przekonanie, że tym razem szczególnie aktualne jest powiedzenie: czas to pieniądz. Zatwierdzony przez rząd program reformy górnictwa węglowego przewiduje zdjęcie z górnictwa - w ramach restrukturyzacji finansowej poważnych części jego zadłużenia, które z końcem roku 1997 wynosiło ponad 13,3 mld zł. Przewidziano różne ścieżki postępowania oddłużeniowego, w zależności od podmiotów, których wierzytelności będą restrukturyzowane; począwszy od pełnego umorzenia, a na odroczeniu płatności zasadniczych i rozłożeniu ich na raty oraz umorzeniu odsetek skończywszy. Wszystko to jednak wymaga indywidualnych działań podmiotów górniczych w postaci wniosków do wierzycieli i zawarcia z nimi porozumień. Procedura oddłużeniowa realizowana będzie mocą ustawy, której projekt trafił już do laski marszałkowskiej. Ale nie jest pewne, że "Ustawa o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego i gmin górniczych do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej" trafi pod obrady sejmu jeszcze przed urlopem parlamentarzystów. Jeśli nie - wydłuży to automatycznie okres trwania górnictwa w stanie hibernacji wymuszonej przez fatalną sytuację ekonomiczną spółek i kopalń. Prawda jest bowiem taka, że aby się restrukturyzować - trzeba mieć pieniądze na sfinansowanie niezbędnych operacji uzdrawiających. Batalia o rekonstrukcję polskiego przemysłu węglowego wymaga - jak każda wojna - pieniędzy, pieniędzy i jeszcze raz pieniędzy, przy czym kapitałem niezbędnym do jej wygrania są również aktywa intelektualne - bardzo słabo jeszcze doceniane, a już kosztowne - także u nas. O ile zatem może zmniejszyć się długi ogon zadłużenia górnictwa, jeśli wszystkie mechanizmy przewidziane w rządowym programie reformy górnictwa i projekcie wspomnianej ustawy zadziałają i zostaną umiejętnie wykorzystane przez spółki węglowe i kopalnie? Ostateczna wielkość oddłużenia poprzez umorzenie płatności jest w czerwcowej wersji tego dokumentu, a więc tej, która stała się programem rządowym, mniejsza o 1 miliard złotych od propozycji zawartej w majowym projekcie i wynosi 6,9 mld zł. W stosunku do pierwotnie opublikowanej wersji programu zmniejszyła się jedynie kwota przewidziana do umorzenia wobec Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz funduszów wojewódzkich, właśnie o ów miliard, z 4,3 do 3,3 mld zł. Pozostałe pozycje są na tym samym poziomie i wynoszą kolejno: wobec budżetu państwa - 0,4 mld zł z ponad 0,9 mld należności; wobec ZUS, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - 3,1 mld zł (czyli całość zadłużenia do 31.03. 98, które na koniec 1997 roku wynosiło nieco ponad 2,5 mld zł); wobec PFRON - 0,1 mld zł (ze 0,14 mld należności) i wobec wspomnianego już NFOŚiGW wraz z WFOŚiGW - 3,3 mld zł ( z 4,1 mld zł należności). Jest to oczywiście prognoza kwot przewidzianych do umorzeniu z długów powstałych do 31 marca 1998 roku. Program zakłada bowiem różne ścieżki oddłużenia, przy czym należności są podzielone na grupę powstałą przed 1 kwietnia 1998 roku i drugą - powstałą po 31 marca 1998 roku. Rozdział ten jest dość sztuczny, ale jakiś musiał być przyjęty, zważywszy czas potrzebny na pełne zbilansowanie wszystkich pozycji tego rachunku w całym górnictwie. Restrukturyzacja finansowa obejmie przedsiębiorstwa górnicze, a więc spółki węglowe, przedsiębiorstwa państwowe prowadzące wydobycie węgla kamiennego na podstawie koncesji lub prowadzące likwidację kopalń oraz przedsiębiorstwa robót górniczych i Przedsiębiorstwo Budowy Szybów S.A. w Bytomiu. Dotyczyć będzie zobowiązań wobec: Oddłużeniem nie będą objęte zobowiązania wobec podmiotów dostarczających materiały oraz świadczących usługi na rzecz przedsiębiorstw górniczych (zobowiązania handlowe), a także zobowiązania z tytułu kredytów bankowych. Wynika to z ochrony interesów podmiotów gospodarczych, które już uczestniczą w procesie restrukturyzacji zadłużenia poprzez postępowania układowe. Podstawą otwarcia postępowania oddłużeniowego będzie wniosek złożony wierzycielowi przez przedsiębiorstwo górnicze, ubiegające się o wszczęcie tego postępowania. Jego integralną częścią musi być program naprawczy, którego realizacja powinna - najpóźniej do roku 2000 - wyeliminować generowanie strat finansowych. Pozostałe dokumenty określi ustawa o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego i gmin górniczych do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej. Program naprawczy wnioskodawcy wymagać będzie opinii ministrów: gospodarki, finansów i skarbu państwa - w przypadku zobowiązań wobec budżetu państwa i gmin oraz w porozumieniu z: Proces oddłużeniowy rozpocznie się po uzyskaniu pozytywnej opinii, której termin wydania nie powinien być dłuższy, niż 30 dni od daty złożenia wniosku. Z chwilą wszczęcia postępowania oddłużeniowego zawarte dotychczas umowy, porozumienia i podjęte decyzje ulegają wygaśnięciu, a wszczęte egzekucje podlegają umorzeniu. Wnioski o oddłużenie winny być złożone wierzycielom nie później niż do 30 czerwca 1999 roku. Postępowanie oddłużeniowe obejmujące zobowiązania powstałe przed 1 kwietnia 1998 r. realizowane będzie z mocy ustawy (po spełnieniu określonych warunków) i przewiduje: umorzenie zobowiązań wraz z odsetkami w 100 % wobec: a) budżetu państwa z wyłączeniem zobowiązań z tytułu: - podatku dochodowego od osób fizycznych, - podatku od towarów i usług, - spłaconych przez ministra finansów - jako poręczyciela - kredytów i odsetek na budowę kopalń, b) ZUS, Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, c) Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, d) Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - z tytułu opłat i kar za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych - w części dotyczącej odprowadzania zasolonych wód kopalnianych. Restrukturyzowane będą również zadłużenia z tytułu podatku od towarów i usług, ale w sposób następujący: a) spłata zobowiązań głównych podlegać będzie - z mocy ustawy - odroczeniu do dnia 31 grudnia 2000 r. Spłaty rozpoczną się 1 stycznia 2001 i zakończą w okresie nie dłuższym niż 5 lat b) zobowiązania z tytułu odsetek ulegają umorzeniu w 100 %. Natomiast restrukturyzacja zadłużenia wobec Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszów - z wyjątkiem zobowiązań z tytułu opłat i kar za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych - w części dotyczącej odprowadzania zasolonych wód kopalnianych będzie następująca: - spłata zobowiązań głównych zostaje odroczona do 31 grudnia 2005 roku, odsetki ulegają umorzeniu w pełnej wysokości, a spłata odroczonych zobowiązań rozpocznie się od 1 stycznia 2006 roku w okresie nie dłuższym niż 5 lat, na warunkach określonych w umowie oraz z możliwością konwersji na inwestycje proekologiczne. Jeszcze inny tryb przewidziany jest dla restrukturyzacja zadłużenia wobec gmin z tytułu: opłaty eksploatacyjnej, opłat i kar wynikających z przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska, przepisów prawa wodnego w części należnej gminom. Przebiegać będzie w następujący sposób: spłata zobowiązań głównych i odsetek podlega z mocy ustawy odroczeniu do dnia 31 grudnia 2000 roku, a od 1 stycznia 2001 roku odroczone zobowiązania będą spłacane w równych kwartalnych ratach w okresie do 31 grudnia 2005 roku. Na wniosek dłużnika, po wyrażeniu zgody przez wierzyciela, zobowiązania wobec gmin mogą być zamienione w całości lub części na akcje spółek węglowych. Postępowanie oddłużeniowe realizowane będzie na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem. Warunkiem realizacji postępowania oddłużeniowego jest: bezwarunkowe przestrzeganie przez dłużnika zasady kształtowania przyrostu przeciętnego, miesięcznego wynagrodzenia w latach 1998 - 2002 na poziomie nie przekraczającym wskaźnika ustalonego przez Komisję Trójstronną do Spraw Społeczno-Gospodarczych, nie dokonywanie darowizn - z wyjątkiem nieodpłatnego przekazywania majątku nieprodukcyjnego, przynoszącego straty, złożenie wierzycielowi wniosku wraz z pozytywnie zaopiniowanym programem naprawczym i realizowanie tego procesu przez dłużnika, a także regulowanie bieżących zobowiązań wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych począwszy od 1 stycznia 1999 r. W okresie odroczenia oraz spłaty zobowiązań, nie będzie ustalana opłata prolongacyjna. Osobne uregulowanie dotyczy zobowiązań powstałych po dniu 31 marca 1998 r., bowiem autorzy programu uznali potrzebę stworzenia podstaw prawnych umożliwiających pełne uporządkowanie stosunków finansowych między górnictwem, a ich wierzycielami. Zasady te szczegółowo określi przygotowywana ustawa o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego i gmin górniczych do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej. Proponuje się w niej, aby stosunki finansowe, o których mowa wyżej, regulowane były na podstawie umów zawieranych pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem, przy czym dopuszcza się, że: zobowiązania główne i odsetki, z wyjątkiem podatku od towarów i usług oraz zobowiązań wobec gmin były umarzane do 100 %, okres odroczenia nie wykraczał poza 31 grudnia 2000 r., a okres spłaty nie był dłuższy niż 5 lat. Oznacza to, iż: wielkość umorzenia zobowiązań, okres odroczenia ich płatności, formy, okres spłaty oraz wielkość rat, a także inne uwarunkowania przebiegu restrukturyzacji oddłużenia będą uzgadniane pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Zobowiązania główne wobec budżetu państwa z tytułu podatku od towarów i usług oraz wobec gmin z tytułu opłaty eksploatacyjnej a także zobowiązania z tytułu opłat i kar wynikających z przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska i przepisów prawa wodnego w części należnej gminom nie będą mogły być umarzane. Natomiast okresy odroczenia i spłat zobowiązań oraz warunki tej spłaty mogą być przedmiotem dwustronnych uzgodnień i umów. Przedsiębiorstwa górnicze likwidujące w całości lub części kopalnie wydobywające węgiel kamienny zwolnione będą - z mocy ustawy - z szeregu płatności, które szczegółowo wymieni zapis ustawy. W przypadku. dłuższego niż okres trzech miesięcy nie realizowania warunków umownych proces oddłużeniowy może być - na wniosek wierzyciela - umorzony. Spółkom i pozostałym podmiotom górniczym, które mieszczą się wśród uprawnionych do wdrożenia postępowania oddłużeniowego można jedynie proponować, aby zajęły miejsca w blokach startowych i z chwilą wejścia w życie ustawy miały przygotowaną zasadniczą część dokumentacji potrzebnej do otwarcia postępowania. Wakacyjna przerwa sejmu daje czas na działania wyprzedzające, bowiem z grubsza wiadomo jaki komplet dokumentów należy zgromadzić. Reszta zależy od sejmu i zdolności negocjowania z wierzycielami. |
Eugenia Plucik  |