Ruhrkohle Bergbau AG - "córka" holdingu RAG Aktiengesellschaft (znanego do 1997 roku pod nazwą Ruhrkohle AG) - jest aktualnie jedynym przedsiębiorstwem prowadzącym eksploatację pokładów węgla kamiennego Zagłębia Ruhry. Grupuje 11 zakładów górniczych - kopalń zespołowych (znajdujących się w różnych fazach techniczno-organizacyjnej integracji), trzy koksownie, centralne warsztaty, zakład ruchu kolejowo-portowego oraz dalsze zakłady pomocniczo-usługowe.
Zatrudnienie, według stanu na dzień 31.03.1998 roku, wynosiło 58.640 osób, w tym 46.900 w zakładach górniczych. 30.265 osób to robotnicy dołowi. Średnia wieku załogi wynosi 36,7 lat. Zatrudnienie w kopalniach maleje z dynamiką oscylującą wokół 10% w okresach rocznych.
Za pierwszy kwartał uzyskano w skali spółki następujące wyniki liczone w produkcie użytecznym (v.F.): wydobycie - 134.684 ton/dobę; średnie wydobycie ze ściany - 2.928 ton/dobę; wydajność dołowa - 5.301 kg/rdn. Warunki wybierania są stosunkowo trudne z uwagi na głębokość eksploatacji wynoszącą średnio 950 m i występujące zagrożenia naturalne.
W systemie zarządzania Ruhrkohle Bergbau AG wyróżniono cztery charakterystyczne poziomy, a mianowicie: czteroosobowy ścisły zarząd, wydziały "biura" zarządu, jednostki usługowe o statusie wydziałów względnie oddziałów, zakłady produkcyjne i pomocniczo-usługowe.
Problematyka ochrony pracy i zdrowia w górnictwie niemieckim od lat jest tematem wszechstronnych badań. Na podstawie kolejnych analiz stwierdzono, że o ile w przeszłości, przy wysokiej wypadkowości, przedsięwzięcia natury technicznej przynosiły istotną poprawę, to ostatnio stosowanie techniki o najwyższym poziomie, nie zapewnia znaczących postępów w zakresie bezpieczeństwa pracy. W tej sytuacji, w celu obniżenia częstotliwości wypadków, jawi się konieczność skuteczniejszego oddziaływania na sposób zachowania się ludzi w procesach pracy.
Cele przedsiębiorstwa spisano w dokumencie Ruhrkohle AG (Ruhrkohle AG. Wizja Przedsiębiorstwa) sporządzonym przez zespół 600 pracowników rekrutujących się ze wszystkich szczebli zarządzania koncernu. Stwierdzono w nim m.in. iż "każdy, na swoim stanowisku pracy, jest współodpowiedzialny za bezpieczeństwo i ochronę zdrowia własnego i pozostałych członków zespołu roboczego...". Celem strategicznym jest ugruntowanie równoważności bezpieczeństwa pracy i efektywnej produkcji.
W systemie zarządzania Ruhrkohle Bergbau AG umiejscowiono: Główną Komisję Bezpieczeństwa Pracy, Zespół Koordynacyjny Kierowników Działów Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii, Wydział Ochrony Pracy i Zdrowia na szczeblu zarządu spółki, Działy Bezpieczeństwa i Ergonomii w zakładach.
Główna Komisja Bezpieczeństwa Pracy funkcjonuje jako nadrzędne gremium kierownicze. W jej skład wchodzą przedstawiciele zakładowych kierownictw i działów bezpieczeństwa, fachowcy ze szczebla zarządu przedsiębiorstwa oraz reprezentacja załogi. Komisji przewodniczą przemiennie - w cyklach rocznych - członkowie ścisłego zarządu d/s pracowniczych i d/s techniki.
Zespół Koordynacyjny Kierowników Działów Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii zajmuje się wdrażaniem wytycznych formułowanych na szczeblu wyższym. Grupuje on kierowników działów specjalistycznych, a na przewodniczącego wybiera się jednego z dyrektorów zakładów górniczych. Do rozwiązania problemów szczegółowych powołuje się grupy robocze z udziałem specjalistów ze szczebli zarządu i zakładu.
Wydział Ochrony Pracy i Zdrowia podlega od 1996 roku członkowi zarządu odpowiedzialnemu za sprawy załogi. Poprzednio, podporządkowany był również pionowi techniki. Wydział dzieli się na cztery działy: BA 1 - "Problemy podstawowe", BA 2 - "Ochrona Pracy/Bezpieczeństwo", BA 3 - "Ergonomia", BA 4 - "Medycyna Pracy". Kierownik wydziału pełni ponadto nadzór nad "Służbami Medycyny Pracy" umiejscowionymi - w aspekcie organizacyjnym - w grupie jednostek usługowych. Służby te zajmują się problematyką pomiarów i ochrony przed promieniowaniem oraz prowadzeniem ośrodków medycyny pracy. Strukturę wydziału oraz ramowy zakres realizowanych zadań prezentuje rysunek 2. Wydział zatrudnia 78 pracowników pełniących wobec zakładów funkcje konsultacyjno-usługowe.
Dział Bezpieczeństwa Pracy i Ergonomii powstał z połączenia uprzednio samodzielnych działów zajmujących się tymi zagadnieniami.
W większych zakładach, na wniosek kierownictwa, możliwe jest utworzenie stanowiska zastępcy kierownika działu koordynacji zadań w zakresach "bezpieczeństwo i ergonomia". Kierownik działu ma przypisane zadania, które zaliczyć można do standardów służby BHP.
Poza pracownikami etatowymi, w skali spółki Ruhrkohle Bergbau AG działa około 3000 honorowych aktywistów bezpieczeństwa.
Poprawie bezpieczeństwa pracy służą: programy szkolenia, łącznie z analizą realizacji uzgodnionego (wyuczonego) trybu postępowania, aktywizacja niższego dozoru, przodowych i robotników, akcje propagandowo-uświadamiające, specjalne programy działania w zakresie bezpieczeństwa pracy, uwzględniające specyficzne uwarunkowania lokalne.
Ukształtowano 6-stopniowy system szkolenia, tworzący tzw. schody bezpieczeństwa pracy. Jego składowe usystematyzowano następująco:
  Stopień 1 - bezpieczeństwo pracy zespołów roboczych.
  Stopień 2 - szkolenia techników.
  Stopień 3 - znaczenia bezpieczeństwa pracy dla sztygarów przodkowych.
  Stopień 4 - szkolenie kierowników oddziałów.
  Stopień 5 - bezpieczeństwo pracy w aspekcie obowiązków kierowników działów (ruchów) i inżynierów funkcyjnych.
  Stopień 6 - dokształcanie dla członków zarządu spółki i dyrekcji zakładów.

Kluczowe znaczenie przypisuje się szkoleniom na stopniach 2 i 3. W w/w systemie, na 6-cio tygodniowych kursach, przeszkolono 6000 tysięcy osób zatrudnionych w dozorze oraz 400 kandydatów na stanowiska sztygarów. Odbycie szkoleń na stopniach 3 i 4 jest warunkiem dalszych awansów.
Głównym celem szkolenia i dokształcania sztygarów jest poznanie - jako osoba pełniąca funkcję kierowniczą - własnych obowiązków i odpowiedzialności oraz neutralizacja pozornej sprzeczności produktywności i bezpieczeństwa pracy. Zakłada się, iż bezpieczny przodek jest przodkiem - w aspekcie inżynierskim - prawidłowo zaplanowanym i prowadzonym, a zatem, jest też przodkiem efektywnym. Szkolenie obejmuje dwa trzytygodniowe bloki przedzielone dwumiesięczną przerwą.
W pierwszym bloku przyswajane są ogólne problemy bezpieczeństwa i ochrony pracy w aspekcie ich znaczenia dla współpracowników, przedsiębiorstwa i społeczeństwa, jak również metody pracy bezpiecznej i sposoby rozpoznawania cech osobowych. W drugim uczy się zasad kierowania zespołami ludzkimi oraz umiejętności zbiorowej analizy problemów i twórczego poszukiwania rozwiązań. W ostatnim tygodniu kursanci sporządzają pisemne opracowanie na temat stanu bezpieczeństwa na określonym stanowisku względnie analizują konkretne zdarzenie.
Szczególne znaczenie przypisuje się bezpośrednim kontaktom na stanowisku pracy, tzw. 5-cio minutowym rozmowom oraz "kółkom jakości".
Werbalne przekazanie zadań do wykonania, łącznie z wytycznymi i instruktażem w ramach tzw. felezunku, ma w górnictwie długą tradycję, uległo jednak zapomnieniu w miarę wprowadzania mechanizacji i automatyzacji robót. W zmodyfikowanej formule "rozmów" dąży się do wykorzystania wiedzy i doświadczenia pracowników w procesie produkcyjnym.
Szczególne problemy omawiane są w "kółkach jakości". W skali spółki działa ponad 300 "kółek". Popierany jest również ruch racjonalizacji pracowniczej; znaczną część rozwiązań zgłaszanych i wdrażanych obejmuje uprawnienia z zakresu bezpieczeństwa i ergonomii.
Każdy zakład - począwszy od 1995 roku - opracowuje programy przedsięwzięć zmierzających do poprawy bezpieczeństwa pracy. W dwóch zakładach górniczych podjęto w 1996 roku badania naukowe finansowane przez Unię Europejską na temat oceny niebezpieczeństwa przez pracowników. Na podstawie tych badań opracowuje się szczegółowe programy, których celem jest korektura subiektywnego oszacowania niebezpieczeństwa i utrudnienie "dojścia" do nawyku niedoceniania zagrożeń.
W odniesieniu do charakterystycznych robót sformułowano zestaw sześciu pytań kontrolnych, a mianowicie: